| Consumentenprijs varkensvlees stabiel, industrieprijs fors gedaald |
12-11-2020
|
Waar de consumentenprijs sinds februari vrij stabiel rond 117 punten staat, zijn de industrieprijs en af boerderijprijs na maart fors onderuit gegaan. De industrieprijs daalde tussen maart en juli van 140 naar 105 punten; in dezelfde beweging daalde de af boerderijprijs van 158 naar 110 punten.
De varkensvleesindustrie kent flinke prijsbewegingen, de schommelingen zijn de laatste paar jaar echter ongekend. Afrikaanse Varkenspest, Covid-19, grenssluitingen enz. veroorzaken onzekerheid en prijsdruk. Met een hoge consumentenprijs die nauwelijks van zijn plaats te krijgen is, kunnen supermarkten met grote marges rekenen.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex is vrijwel onveranderd op 117 punten gebleven. Dit betekent een ongekend hoog prijsniveau. De prijsverhoging in februari was een reactie op de wereldwijde krapte in het aanbod en gestegen wereldmarktprijzen sinds begin vorig jaar. Echter door uitbraken van Covid-19 werden de afzetmogelijkheden voor varkensvlees naar de foodservice en Zuid-Europese afnemers sterk gereduceerd. Vervolgens moesten diverse slachterijen tijdelijk hun deuren sluiten vanwege zieke werknemers. De werknemers uit het buitenland zijn zeker niet allemaal teruggekomen, met personele onderbezetting tot gevolg. Daar kwam bij dat de Chinese overheid uit angst voor verspreiding van Covid-19 via vlees de grenzen sloot voor diverse grotere slachterijen. De industrieprijs heeft hierdoor de laatste maanden meer dan een veer gelaten, en in het kielzog daarvan ook de af boerderijprijs. De industrieprijs daalde tussen maart en juli van 140 naar 105 punten (een daling van 17%); in dezelfde beweging daalde de af boerderijprijs van 158 naar 110 punten (een daling van ruim 9%). Het is de verwachting dat de consumentenprijs de komende maanden wel wat mee naar beneden zal bewegen.
Zeer recent, begin september, is er een aantal wilde varkens gevonden in het oosten van Duitsland, die besmet bleken te zijn met de Afrikaanse varkenspest. Deze voor mensen ongevaarlijke ziekte is dodelijk voor varkens. Ondanks dat het al in veel (meer dan 50) landen voorkomt, proberen overheden verdere besmettingen te voorkomen. Daarom mag Duitsland vooralsnog geen varkensvlees exporteren naar diverse bestemmingen buiten de EU, waaronder de lucratieve en voor de vierkantsverwaarding noodzakelijke Chinese markt. Dit heeft geleid tot druk op de prijzen in september. In de figuur is dat nog niet terug te vinden. Deze uitbraak is nog pril, waardoor nog niet duidelijk is hoe afnemers hierop zullen reageren. Voor de Nederlandse industrie is het denkbaar dat afzetmogelijkheden richting de wereldmarkt weer iets aantrekkelijker worden. Maar dit geldt niet voor biggen, omdat Duitse varkenshouders uit onzekerheid terughoudend zullen zijn om biggen op te leggen. Biggen zullen daarom elders in de EU afgezet gaan worden, maar wel tegen lagere prijzen.
Achtergrond keten en prijsvorming keten (Deze tekst wordt slechts af en toe geactualiseerd)
Het varkensvlees wordt in de supermarkt of bij de slager gekocht. Supermarkten en slagers kopen varkensvlees van de vleesindustrie. Die bestaat uit slachterijen en vleesverwerkers. Slachterijen kopen vleesvarkens van veehouders rechtstreeks of via veehandelaren. Veehouders produceren vleesvarkens in gespecialiseerde bedrijven of gesloten bedrijven. Zeugenbedrijven zijn belangrijke toeleveranciers van biggen voor de gespecialiseerde bedrijven. De gesloten bedrijven produceren de eigen biggen.
Toelichting op drie niveaus
Circa 60% van het varkensvlees en 80% van de vleeswaren wordt in de supermarkt gekocht. Daarnaast loopt ongeveer 35% van het varkensvlees via de buitenhuishoudelijke markt (horeca, ziekenhuizen enzovoort). Consumenten kopen meer varkensvlees in januari, vaak aangemoedigd door reclameacties. Verder wordt meer vlees gekocht in het barbecueseizoen en is er een piek in december. Supermarkten kopen varkensvlees hoofdzakelijk van de Nederlandse vleesindustrie, zeker sinds alle retailers hebben toegezegd om per 2015 voor vers varkensvlees mee te doen met het programma Varkensvlees van morgen, dat van Nederlandse bodem is. Voor een deel wordt dat vlees echter betrokken van Duitse slachterijen die Nederlandse varkens slachten. De verwerking van varkensvlees is voor een belangrijk deel gekoppeld aan de slachterijen. De grootste vier slachterijen hebben een aandeel van circa 90%. Er zijn in 2019 in Nederland 16,6 miljoen varkens geslacht. De vleesindustrie slacht en verwerkt de dieren tot vers vlees en vleeswaren, die voor een groot deel worden geëxporteerd. Voor de productie wordt ook varkensvlees geïmporteerd. De zelfvoorzieningsgraad van de Nederlandse varkensvleesketen bedraagt circa 330%. De in totaal circa 3.400 bedrijven met vleesvarkens produceren 18 miljoen vleesvarkens. Hiervan worden ongeveer 2 miljoen dieren geëxporteerd. Daarnaast worden bijna 7 miljoen biggen over de grens verkocht. Door de Saneringsregeling varkensbedrijven zal het aantal varkens tussen eind 2020 en voorjaar 2021 naar verwachting dalen met 5-10%.
Prijsvorming
De prijsontwikkeling van het pakket varkensvlees dat de consument in de supermarkt koopt, is opvallend vlak, zij het dat de gemiddelde prijs in december iets hoger ligt. De retail heeft een eigen prijsbeleid dat beperkt beïnvloed wordt door de inkoopprijs. Het prijsniveau bij concurrenten, promotieacties en de rol van vlees in het totale productassortiment van supermarkten spelen ook een rol. Prijsbewegingen van industrie (producentenprijs) en boeren (af boerderij) vertonen daarom nauwelijks samenhang met de consumentenprijs. Voor de handel tussen de slachterijen en supermarkten worden jaarcontracten gebruikt. Daarbinnen vindt per vier weken overleg plaats over reclameacties. Afhankelijk van onder andere het weer vinden dagelijks correcties plaats op de bestelde volumes. Slachterijen geven de prijsbewegingen op hun afzetmarkt door aan de varkenshouders. De markten voor varkens en varkensvlees in Noordwest-Europa zijn nauw met elkaar verweven. De prijsvorming is vrij. Door de seizoenseffecten in de afzet op detailhandelsniveau schommelen ook de wekelijkse slachterij- en handelsnoteringen of opbrengsten van vleesvarkens. De EU heeft de laatste jaren een flink gestegen zelfvoorziening in varkensvlees (tot circa 120% in 2019), wat betekent dat de prijsvorming in toenemende mate invloed ondervindt van de prijzen in derde markten buiten Europa.
Prijsindices
De consumentenprijsindex (CPI) is gebaseerd op varkensvlees bij supermarkten en slagers. De producentenprijsindex (PPI) is gebaseerd op de opbrengstprijzen van producenten van vers of gekoeld varkensvlees bij afzet naar het binnenland. De af-boerderijprijs is gebaseerd op de wekelijkse noteringen voor slachtvarkens. De indices zijn herzien, waarbij het jaar 2015 op 100% is gezet.
|
• Gegevens over de PPI 2012-heden van CBS Statline (Indices van laatste 5 maanden zijn voorlopige gegevens).
• Gegevens over de gebruikte PPI 2005-2012 van CBS Statline.
• Gegevens over de gebruikte CPI 2000-heden van CBS-Statline (indices van de laatste maand zijn voorlopige gegevens).
|