| Inkomen uit bedrijf - Glasgroententeelt |
Glasgroentebedrijven passen bedrijfsstrategie aan
|
19-12-2022
|
Het resultaat van glasgroentebedrijven werd in 2022 sterk beïnvloed door goede vraag naar hun producten, bij een goede prijsvorming van de producten, uitzonderlijk warm en licht weer, en de energieprijsstijgingen.
|
Ondanks goede afzetafspraken met afnemers in de wintermaanden van teeltseizoen ’21-’22 en een deel vaste energiecontracten met prijzen van voor de stijgingen sinds medio 2021, hebben bedrijven na de winter van 2021 ook in 2022 ingrijpende keuzes moeten maken voor de teelt van het komende winterseizoen ‘22/’23. Vooral bedrijven met belichting en winterproductie pasten hun teeltplan aan naar productie met het zwaartepunt in het tweede en derde kwartaal, een periode waar er lagere productprijzen dan in de winterperiode worden ontvangen. Voor de winterperiode ’22-’23 worden nog grotere verschuivingen van het teelt- en afzetmoment verwacht.
De impact van de energieprijsstijgingen neemt naarmate de gasprijzen hoog blijven en contacten aflopen toe. Het zeer behoudende inkopen van gas, door telers, voor vrijemarktprijzen dempt de stijgende kosten van energie. De gevolgen hiervan worden echter steeds zichtbaarder. Bedrijven maken ingrijpende keuzes met energiebesparing, investeringen in alternatieven en selectiever energiegebruik (extensivering). Veel bedrijven met warmtekrachtkoppeling (wkk) hebben dankzij de optie van elektriciteitsverkoop de kostenstijging voor verwarming nog kunnen compenseren doordat de prijzen voor elektriciteit harder stegen dan de prijzen voor aardgas. Voor wat betreft de opbrengsten zijn er signalen dat de handel zich meer richt op buitenlands aanbod in de winterperiode en zijn de vooruitzichten van de effecten van inflatie op de consumentenbestedingen niet gunstig. Het afzetmodel van Nederland staat, met name voor tomaat onder druk. Dit afzetmodel is gestoeld op een jaarrond levering met goede kwaliteit, op het afgesproken aflevermoment, met de juiste specificaties. Met alle gevolgen voor opbrengsten, kosten, inkomen en werkgelegenheid.
In 2022 is het geraamde inkomen uit bedrijf voor glasgroentebedrijven per onbetaalde arbeidsjaareenheid (oaje)* nog gestegen met ongeveer 150.000 euro voor het gemiddelde bedrijf. De spreiding tussen bedrijven die boven dit gemiddelde inkomen uit komen en bedrijven lager dan het gemiddelde, is opnieuw groot.
Samen met hun telersvereniging, toeleveranciers, energiebedrijf en (eind)afnemers hebben bedrijven in 2022 de negatieve impact van de hogere kosten, weten te beperken. Helaas is het gerealiseerde gemiddelde inkomen van 416.000 euro per onbetaalde aje niet voor alle ondernemers weggelegd. Telers met bedrijven die minder modern geoutilleerd zijn, en daarmee flexibel kunnen zijn in hun warmtevoorziening, en met aflopende gascontracten zitten en geen alternatieve duurzame energievoorziening kunnen inzetten, zitten nu en de komende tijd in zwaar weer. Bedrijven die niet in concentratiegebieden zitten om (samen) de nodige verduurzaming vorm te geven, zullen hun toekomst wellicht moeten heroverwegen, zeker gezien de financierbaarheid van dergelijke bedrijven die dan op het spel staat. (Rabobank, 2022).
Naast de gestegen kosten in 2022 waren ook de opbrengsten uit product, zoals altijd, erg belangrijk. Sommige (eind)afnemers zijn bereid geweest om hogere productiekosten deels te vergoeden door hogere inkoopprijzen af te spreken bij telers (verenigingen). De vraag is hoelang dit doorgang vindt. Door verschuiving van de productie naar de zomermaanden en het later opstarten van de teelt, was een te verwachten scenario dat de prijzen in de zomer onderuit zouden gaan, zeker gezien de goede producties. Dit is echter voor het grootste deel van de gewassen dit jaar niet in sterke mate gebeurd. De vraag is of bij een verdere verschuiving van het aflevermoment in 2023, dit weer het geval zal zijn.
Forse toename in kosten en opbrengsten
De opbrengsten per gemiddeld glasgroentebedrijf zijn sterk gestegen. Vooral de opbrengsten uit de elektriciteitsverkoop zijn toegenomen en dempen hiermee de toegenomen kosten. Verkoopprijzen van producten waren veelal hoger en daardoor stegen de opbrengsten van producten. Het verkoopvolume bleef achter ten opzichte van vorig jaar. De opbrengsten uit de verkoop van producten stegen wel veel minder dan die van de verkoop en handel in elektriciteit en warmte. Ook de kosten stegen sterk, maar iets minder sterk dan de opbrengsten. De opbrengsten stegen 32% ten opzichte van 2021 terwijl kosten konden worden beperkt tot een toename van 27%.
Alle kostenposten stegen in 2022 ten opzichte van 2021. Vooral de energieprijzen namen toe. In het najaar van 2021 begonnen de energieprijzen al te stijgen en de eerste maanden van het jaar lagen de energieprijzen al hoger dan vorig jaar. Na de inval van Rusland in Oekraïne steeg de prijs verder tot een piek in augustus en september van dit jaar. Het is per bedrijf verschillend hoe deze energieprijzen doorwerken in de kosten op korte termijn. Bedrijven hebben namelijk verschillende bedrijfsinrichtingen en strategieën voor hun energie aan- en verkoop en zijn steeds meer flexibel om de energiebehoefte in te vullen. Bovendien hoeft een hogere inkoopprijs geen probleem te zijn. Het gaat uiteindelijk om het saldo van energiekosten en opbrengsten ofwel de netto-energiekosten die behaald worden.
Spreiding enorm
Op 20% van de glasgroentebedrijven is het gemiddelde inkomen uit bedrijf per oaje naar verwachting niet boven de 18.000 euro uitgekomen in 2022. Aan de bovenkant van de range loopt het inkomen bij de 20% best presterende bedrijven op tot boven de 772.000 euro per oaje. Duidelijk is dat niet elk afzonderlijk bedrijf zich in het gemiddelde bedrijf zal herkennen. Wel is te zien dat het groene vlak zowel naar beneden maar vooral naar boven is uitgebreid. Ook de gemiddelde lijn ligt verhoudingsgewijs boven in het groene vlak. Dit geeft aan dat relatief minder bedrijven meer verdienen dan het gemiddeld.
Samenstelling gemiddeld bedrijf
De samenstelling van het gemiddelde bedrijf is door verschillende wegingsfactoren en samenstelling van de steekproef elk jaar anders. Daarnaast speelt de verandering van de bedrijfsomvang ook een rol in de absolute waarden en veranderingen in opbrengsten en kosten. Zo steeg het gemiddelde glasgroentebedrijf dit jaar met een kleine 6% in omvang. De kosten per m2 hebben soms een andere ontwikkeling dan die van het gemiddeld bedrijf. Afhankelijk van het geteelde gewas, afzetkanaal en eigen bedrijfsomstandigheden, zullen individuele ondernemers zich in dit gemiddelde bedrijf al dan niet in kunnen herkennen.
*Het kengetal wordt uitgedrukt in euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (oaje), waarmee het gekoppeld wordt aan de hoeveelheid ingezette arbeid en het dus beter over bedrijven heen vergelijkbaar is. Het aantal aje dat niet-betaalde arbeid levert, zijn veelal ondernemers en leden van de huishoudens. 1 aje is minimaal 2000 gewerkte uren. Eén persoon kan maximaal 1 aje zijn, dus ook als een persoon 2.500 uren heeft gewerkt.
*Het kengetal wordt uitgedrukt in euro per onbetaalde arbeidsjaareenheid (oaje), waarmee het gekoppeld wordt aan de hoeveelheid ingezette arbeid en het dus beter over bedrijven heen vergelijkbaar is. Het aantal aje dat niet-betaalde arbeid levert, zijn veelal ondernemers en leden van de huishoudens. 1 aje is minimaal 2000 gewerkte uren. 1 persoon kan maximaal 1 aje zijn, dus ook als een persoon 2.500 uren heeft gewerkt.
|