Mijn agrimatie
v

Agrimatie - informatie over de agrosector

Agrimatie > Thema's > Verkoopkanalen
     
Verkoopkanalen
Kies een indicator
Verkoopkanaal - Levensmiddelen

Omzet in voedsel naar verkoopkanaal
11-12-2023

Grote diversiteit aan verkoopkanalen
Detailhandel en foodservice zijn verantwoordelijk voor distributie van voedsel aan Nederlandse consumenten. Onder de detailhandel vallen traditionele supermarkten, gespecialiseerde detailhandel met een breed of smal assortiment (natuurvoedingswinkels, buitenlandse supermarkten, of speciaalzaken als viswinkels, kaaswinkels, slagerijen en poeliers, winkels in brood, banket, groente en fruit, slijterijen, etc.), en puur online detailhandel van voedingsmiddelen. Ook non-foodwinkels verkopen in beperkte mate voedsel. De foodservice bestaat uit restaurants, hotels, fastfoodrestaurants, bars, cafĆ©s, cafetariaā€™s en lunchrooms, catering, etc. en richt zich vooral op het verkopen van bereide maaltijden en ander voedsel voor buitenhuishoudelijk gebruik. In de loop der jaren is het onderscheid tussen soorten voedingsmiddelen in de detailhandel en foodservice minder strikt geworden. Beide verkopen soms zowel bereid voedsel als de ingrediĆ«nten.

Consumenten kunnen kiezen voor de aankoop van voedsel op locatie (in een fysieke winkel of een horeca-outlet) en voor food-delivery (thuisbezorging van boodschappen en maaltijden). Veel bedrijven in de detailhandel en foodservice richten zich op e-commerce. Dat kunnen winkels en horeca zijn met fysieke outlets, maar ook puur online bedrijven. Voor de horeca zijn het vaak derde partijen met internetportals en -koeriersdiensten die thuisbezorgactiviteiten op zich nemen.

Het belangrijkste afzetkanaal van voedsel is detailhandel met ongeveer 71% van de voedseluitgaven in 2022. Binnen de detailhandel zijn supermarkten goed voor het grootste deel van de voedseluitgaven in Nederland, 59%. Het tweede belangrijke kanaal was de foodservice met ongeveer 29% van alle bestedingen aan voedsel in 2022 (zie tabel).

Ontwikkeling van de omzet van eten en drinken in Nederland; supermarkten, gespecialiseerde winkels en foodservice, 2019-2022
2019 (in mld. euro)2020 (in mld. euro)2021 (in mld. euro)2022 (in mld. euro)Ontwikkeling (%), 2019-2020Ontwikkeling (%), 2020-2021Ontwikkeling (%), 2021-2022
Supermarkten a 34,437,236,939,19-16
Speciaalzaken, winkels in voedingsmiddelen b c d 66,36,36,46-12
Foodservice19,812,313,319-38843
a Een deel van de online service van supermarkten is inbegrepen in de omzetcijfers doordat de rapportage van online en fysieke verkoop niet altijd afzonderlijk plaatsvindt.
b Inclusief non-food verkopen en genotsmiddelen.
c Exclusief btw.
d Een voorlopige schatting voor 2022 op basis van trend CBS Detailhandel; omzetontwikkeling. Omzet ongecorrigeerd index 2015=100 voor bedrijfstak 472.
Bron: CBS (retail) en Foodstep (foodservice). Bewerking: Wageningen Economic Research.


Veel dynamiek in de verkoopkanalen tijdens en na corona, inflatie speelt in 2022 een rol
In het decennium vĆ³Ć³r de coronacrisis veranderden de aandelen van de belangrijkste verkoopkanalen niet veel. WĆ©l werd foodservice iets populairder. Het aandeel van de foodservice in de totale omzet van eten en drinken nam over de jaren toe met enkele procenten (op basis van data Foodstep). Online verkoop is in de periode voor corona opgekomen, maar was toen nog altijd relatief klein. De online omzet van de bestaande supermarktformules was in 2019 hooguit 1,4 mld. euro (schattingen Wageningen Economic Research op basis van IGD). Ook zijn in die periode nieuwe puur online supermarktformules, speciaalzaken en maaltijdboxbedrijven (bijv. supermarktketens Picnic en Crisp, maaltijdboxbezorger Hello Fresh, etc.), en horeca (de zogenaamde dark kitchens) op de markt gekomen.


In de coronajaren 2020-2021 is het landschap van de distributie van voedsel in Nederland ingrijpend veranderd. Door de beperkende overheidsmaatregelen ging de omzet in de foodservice sterk omlaag (-38% in 2020) gevolgd door een onvolledig herstel (+8%) in 2021 (zie tabel). De online verkoop nam in deze periode juist toe. De detailhandel heeft van de beperkingen in de foodservice en de vraagverschuiving van de consument in de coronaperiode kunnen profiteren. Supermarkten zagen in 2020 hun voedselomzetten met 9% stijgen, andere detailhandel in voeding met 6% (inclusief non-food). In het tweede coronajaar zijn de omzetten van supermarkten en andere winkels met 1% krimp bijna stabiel gebleven.

Voor de dynamiek in de verkoopkanalen in 2022, het eerste jaar na corona, zijn twee ontwikkelingen van belang. In 2022 zijn prijzen van producten en diensten sterk gestegen. Voedingsmiddelen in de detailhandel en in de horeca kenden gemiddeld prijsstijgingen van 9-11%. Daarnaast is er in 2022 na COVID-19 een verschuiving van de consumentenvraag geweest, van de detailhandel terug naar de foodservice. De omzet van supermarkten is in 2022 met 6% gestegen, van andere winkels met voedingsmiddelen met 2%. Dit is lager dan de prijsstijgingen en een indicatie van een daling in verkocht volume in de detailhandel. De cijfers voor de foodservice laten een flink herstel zien in de omzet in voeding na corona (+43%). Het aandeel van de supermarkten in de omzet is in 2022 nog altijd enkele procenten hoger (en het aandeel foodservice lager) dan in 2019, het jaar vĆ³Ć³r corona.

E-commerce in voeding heeft door corona een grote groei-impuls gekregen, maar in 2022 is de groei in de markt fors lager. Op basis van de cijfers van FSIN steeg de markt van food-delivery met 29% en 52% respectievelijk. In 2022 is de fooddelivery met 4,6% gestegen.

Coronapandemie, inflatie en consolidatie spelen een rol in de ontwikkeling van de marktaandelen van supermarktketens
In de coronajaren 2020-2021 viel extra consumentenvraag niet voor alle supermarkten even positief uit. Vooral full-service supermarkten met een breed assortiment en een ontwikkelde online bezorgservice als Albert Heijn en Jumbo hadden relatief meer omzet ten koste van de discounters. In 2022, het eerste jaar na corona en het jaar van sterke inflatie, hebben juist de discounters samen een hoger marktaandeel gekregen door meer prijsbewuste consumenten aan te trekken. Bij andere supermarkten is het marktaandeel lager of gelijk gebleven met uitzondering van Albert Heijn, Plus en Dekamarkt. Voor deze supermarktformules heeft dit te maken met een aanhoudende trend van consolidatie in het Nederlandse supermarktlandschap. In 2020 zijn de winkels van Deen door Vomar, Dekamarkt en Albert Heijn overgenomen. In 2022 zijn Plus en Coop gefuseerd en verder als Plus gegaan. Plus is daarmee de derde supermarkt van het land geworden. Eind 2022 is bekend geworden dat supermarkt Jan Linders verdwijnt en de meeste vestigingen Albert Heijn worden.




Kies een sector
Contactpersoon
Katja Logatcheva
070-3358156
 

Alles over
  • Algemeen
    >
  • Economie
    >
  • Maatschappij
    >
  • Milieu
    >
Referenties
Deze tekst is afkomstig uit de publicatie Staat van Landbouw, Natuur en Voedsel; Editie 2023; Berkhout et al., 2023. Rapport 2023-124.

Meer informatie
Toelichting indicator
Thema omschrijving
Beleidsinformatie
Archief



naar boven