Waterkwaliteit bij melkveehouderijen verbeterd door mestbeleid |
8-11-2016 |
De uitspoeling van nitraat bij melkveebedrijven in het basismeetnet van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) is in de periode 1991-2014 zichtbaar gedaald. Dit betekent dat het bovenste grondwater schoner is. Een belangrijke reden hiervoor is een forse daling in het gebruik van kunstmest en dierlijke mest (ruim 30% lager). De overschotten (aanvoer minus afvoer) aan stikstof en fosfaat per ha zijn mede daarom ook afgenomen. Dit blijkt uit het LMM-project dat het RIVM en Wageningen Economic Research gezamenlijk uitvoeren in opdracht van het ministerie van Economische Zaken.
Bemesting op een lager niveau
Melkveebedrijven, geselecteerd per regio, in het LMM groeien zowel in oppervlakte als in aantal dieren per bedrijf. Ook de melkproductie per ha neemt toe op deze bedrijven. Op deze melkveebedrijven bestaat de stikstofbemesting gemiddeld voor tweederde uit dierlijke mest en voor eenderde uit kunstmest. Overige meststoffen komen slechts sporadisch voor. In 2014 is het totale stikstofgebruik toegenomen op melkveebedrijven in de Klei-, Veen- en Lössregio naar respectievelijk 388, 359 en 364 kg stikstof per ha. In de Zandregio bleef het stikstofmestgebruik stabiel (341 kg stikstof per ha). De stikstofbemesting is de laatste jaren ruim 30 procent lager dan in de periode 1991-1998. Ook de fosfaatbemesting met dierlijke mest en kunstmest op melkveebedrijven is in de periode 1991-2014 fors afgenomen.
Dalende stikstofbodemoverschot
In 2014 hadden melkveehouders in de Lössregio een bodemoverschot (het verschil tussen aan- en afvoer van nutriënten, rekening houdend met voorraadverschillen) van gemiddeld 104 kg stikstof per ha. Hun collega’s in de Zandregio hadden een stikstofbodemoverschot van 126 kg per ha en in de Kleiregio van 146 kg per ha. In vergelijking met andere jaren in de periode 1991-2014 is het bodemoverschot gedaald. De daling van het overschot betekent dat de efficiëntie van het gebruik van nutriënten hoger is, dus dat er minder verliezen zijn. De Veenregio, gekenmerkt door de organische bodems met daaruit veel vrijkomende stikstof, heeft een gemiddeld bodemoverschot in de gehele periode van meer dan 200 kg stikstof per ha. In de Veenregio wordt bij de bepaling van het stikstofbodemoverschot een aanvoer via (netto)mineralisatie van organische bodems van ongeveer 100 kg stikstof per ha ingerekend. De lage overschotten, zoals in de andere regio’s, zijn daardoor in de Veenregio lastig te evenaren.
Fosfaatoverschot negatief
In alle regio’s is in 2014 door de melkveebedrijven waarop het LMM is gericht, gemiddeld genomen meer fosfaat afgevoerd (met bijvoorbeeld melk, dieren, gewassen en dierlijke mest) dan aangevoerd (met bijvoorbeeld meststoffen en voer) . In de periode 2001-2014 namen de fosfaatoverschotten alsmaar af, maar het gemiddelde overschot viel niet eerder negatief uit. Per saldo is in 2014 fosfaat aan de bodemvoorraad onttrokken en daalt daarmee het fosfaatgehalte. Dat komt doordat de afvoer van fosfaat fors is toegenomen. De aanvoer van fosfaat is ongeveer gelijk aan het jaar ervoor. Het goede groeiseizoen voor grasland, waardoor veel gras geoogst is, maakte een stijging in de melkproductie zonder extra voeraanvoer mogelijk. Voor veel melkveehouders schoot het streven naar evenwichtsbemesting in 2014 door naar een tekort aan bemesting.
Nitraatconcentratie
De verbeteringen in de waterkwaliteit zijn een gevolg van maatregelen die in Nederland vanwege onder andere de Europese Nitraatrichtlijn zijn genomen. De uitspoeling van nitraat bij melkveebedrijven in het LMM-basismeetnet is de afgelopen jaren zichtbaar gedaald blijkt uit de gegevens van het RIVM. Tussen de te onderscheiden regio’s zijn er echter wel verschillen. In de Klei- en Veenregio ligt de gemiddelde nitraatconcentratie rond 10 mg/l. Na een gestage daling is de jaargemiddelde nitraatconcentratie in de Zandregio sinds 2011 onder de EU-nitraatnorm van 50 mg/l komen te liggen. De melkveebedrijven in de Lössregio van Zuid-Limburg voldoen, gemiddeld genomen, nog niet structureel aan de norm. De laatste jaren liggen de gemeten concentraties op een stabiel niveau. De melkveebedrijven doen het ten opzichte van de akkerbouw- en hokdierbedrijven gemiddeld goed: hier worden meestal de laagste concentraties gevonden, dit geldt voor elke regio.
Update
Het is voor het eerst dat de resultaten van het LMM ook via Agrimatie.nl worden gepubliceerd. Het LMM is ontwikkeld om de effecten van het Nederlandse mestbeleid op de nutriëntenemissies, en vooral de nitraatemissie, uit landbouwbronnen naar het grond- en oppervlaktewater te meten en de effecten van veranderingen in de landbouwpraktijk op deze emissie te volgen. Het RIVM is verantwoordelijk voor de metingen van de waterkwaliteit en Wageningen Economic Research is verantwoordelijk voor de vastlegging van de landbouwpraktijk. De resultaten van het LMM-project op Agrimatie worden eenmaal per jaar geactualiseerd. Meer informatie over de waterkwaliteit en de gebruikte methoden wordt beschreven op www.rivm.nl. De waterkwaliteitsgegevens van het Basismeetnet kunnen zelf geselecteerd worden op lmm.rivm.nl. |