Stikstofbenutting op bodemniveau - Akkerbouw
|
Stikstofbenuttingsgraad op bodemniveau in 2022 58%
|
| 21-12-2023 |
In de periode 2017-2021 was de gemiddelde stikstofbenuttingsgraad op bodemniveau van akkerbouwbedrijven vertegenwoordigd in het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) met 51% lager dan de benuttingsgraad in 2022 (58%). De akkerbouwbedrijven in de Lössregio hebben in 2022 met 63% de hoogste benuttingsgraad en op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio was deze het laagst (56%). Van de akkerbouwbedrijven in het LMM heeft 75% een stikstofbenuttingsgraad van minimaal 50%, en 25% van de bedrijven heeft een benuttingsgraad van 63% en hoger. Sturing op een hoge stikstofbenutting van gewassen leidt tot minder overschot per aangevoerde hoeveelheid stikstof. Dit overschot blijft achter in de bodem en kan deels of geheel uitspoelen.
|
Gemiddelde stikstofaanvoer stabiel
De stikstofbenuttingsgraad op bodemniveau wordt bepaald door de afvoer van de bodem middels gewasopbrengsten en de totale aanvoer op de bodem (na aftrek van gasvormige stikstofemissies vanuit aangewende mest en eventuele mest van weidend vee). De aanvoer van stikstof op akkerbouwbedrijven in het LMM bedroeg in 2022 gemiddeld 229 kg per ha. Deze aanvoer bestaat uit meststoffen, depositie, stikstofbinding door vlinderbloemigen en stikstof beschikbaar van mineralisatie uit de organische stof van de bodem. In de periode 2006-2022 was de gemiddelde aanvoer van stikstof op de bodem vrij stabiel. In 2022 is de aanvoer van stikstof in de Löss- en Kleiregio’s (respectievelijk -12 en -14 kg stikstof per ha) ten opzichte van 2020 afgenomen, net als in de Zandregio (-7 kg stikstof per ha). De afvoer van stikstof via gewasopbrengsten was in 2022 gemiddeld 129 kg per ha. Tot en met 2014 was er over het algemeen een toename in de afvoer van stikstof via het gewas. De jaren 2015-2022 laten vooral een wisselend verloop in gewasafvoer zien. In het droge jaar 2018 was de afvoer van stikstof met het gewas laag terwijl dat in de jaren 2017, 2019 en 2022 hoger was. In de Klei- en Zandregio’s was de stikstofafvoer per ha in 2022 respectievelijk +12 en +17 kg stikstof per ha hoger in vergelijking met het voorgaande jaar, terwijl de afvoer in de Lössregio in 2022 7 kg stikstof per ha hoger was in vergelijking met 2021.
Stikstofbenuttingsgraad wisselend na 2015
De benuttingsgraad van stikstof op bodemniveau voor akkerbouwbedrijven in heel Nederland stijgt tot aan 2015 en laat in de jaren erna een wisselend beeld zien. De aanvankelijke stijging betekent dat een steeds groter deel van de beschikbare stikstof voor gewassen wordt omgezet in oogstbaar product. Ook laat het zien dat een kleiner deel van de beschikbare stikstof in de bodem achterblijft (bodemoverschot) met de kans op af- en uitspoeling naar het grond- en oppervlaktewater. De groeiomstandigheden in de laatste 5 jaren zorgden voor wisselende gewasopbrengsten waardoor de benutting ook wisselend is.
Lössregio hoogste benuttingsgraad
De stikstofbenuttingsgraad op bodemniveau in 2022 is het hoogst in de Lössregio (63%) en het laagst in de Kleiregio (56%). In de Zandregio is de stikstofbenuttingsgraad 61%. Verschillen tussen de grondsoortregio’s kunnen mede worden verklaard door regionale verschillen in de invulling van het bouwplan, de productieomstandigheden (bodem en klimaat) en gebruiksnormen.
Grote variatie in stikstofbenutting
De spreiding in de benuttingsgraad van stikstof op akkerbouwbedrijven uitgedrukt in het 25-75-percentiel bedraagt circa 13 procentpunten. Dit zorgt voor een verschil in opname in de oogstbare delen van de gewassen. Met andere woorden: akkerbouwbedrijven met een stikstofbenutting van 55% hebben bij eenzelfde stikstofaanvoer per ha, een veel groter deel van de stikstof geoogst en een kleiner aandeel verliezen dan bedrijven met een benutting van 40%. De spreiding kan deels worden verklaard door de productieomstandigheden (bodem en klimaat) en de invulling van het bouwplan. Voor een ander deel kan verbetering van het nutriëntenmanagement (optimalisatie mestgebruik en maximalisatie van gewasoogst) helpen om de benutting op de akkerbouwbedrijven te verhogen.
|