Fosfaatbenutting op bodemniveau - Akkerbouw
|
Stijging fosfaatbenutting op bodemniveau
|
| 21-12-2023 |
Op nationaal niveau is de fosfaatbenutting op bodemniveau van de akkerbouwbedrijven waarop het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) gericht is, stijgend. De benuttingsgraad bedroeg in 2022 gemiddeld 91%. Dit is bijna 8 procentpunten hoger dan het gemiddelde van de vijf voorafgaande jaren. De hoogste fosfaatbenutting in 2022 werd behaald in de Lössregio (110%) en de laagste in de Kleiregio (90%). Van de akkerbouwbedrijven behaalde 25% een benuttingsgraad van ten minste 104% terwijl 75% van de akkerbouwbedrijven minstens 73% scoorde. Met het mestbeleid streeft men naar evenwichtsbemesting (inclusief een onvermijdbaar verlies van 5 kg fosfaat per ha) en het verlagen van hoge fosfaatbodemtoestanden.
|
Aanvoer van fosfaat daalt
In de periode 2006-2022 was de aanvoer van fosfaat op de bodem op akkerbouwbedrijven gedaald van gemiddeld 85 naar 64 kg fosfaat per ha, een daling van circa 24%. De aanvoer van fosfaat bestaat voornamelijk uit dierlijke mest en kunstmest. De steeds verder aangescherpte fosfaatgebruiksnormen zijn de belangrijkste verklaring voor deze daling. Fosfaatgebruiksnormen zijn afhankelijk van het grondgebruik (grasland of bouwland) en sinds 2010 ook van de fosfaattoestand van de bodem. De afvoer van fosfaat met het gewas van de akkerbouwbedrijven is in de periode 2006-2022 in het algemeen stabiel gebleven maar met schommelingen tussen de jaren. In 2022 bedroeg de afvoer van fosfaat via het gewas gemiddeld 55 kg per ha. Naast gewaskeuze zijn de teeltomstandigheden en het teeltmanagement bepalend voor de opbrengst en daarmee voor de fosfaatafvoer per ha. De combinatie van de dalende aanvoer van fosfaatmeststoffen en de in het algemeen stabiele fosfaatafvoer via het gewas resulteert in een stijgende fosfaatbenuttingsgraad op bodemniveau.
Fosfaatbenuttingsgraad van 59% naar 91%
In de periode 2006-2022 is de benuttingsgraad van fosfaat gestegen met een factor van circa anderhalf, van 59% in 2006 naar 91% in 2021. Een steeds groter deel van de beschikbare fosfaat voor gewassen wordt omgezet in een oogstbaar product. Een steeds kleiner deel van de beschikbare fosfaat blijft in de bodem achter (bodemoverschot) met de kans op af- en uitspoeling naar het grond- en oppervlaktewater. De teeltomstandigheden in de laatste 5 jaren zorgden voor wisselende gewasopbrengsten waardoor de benutting ook wisselend is.
Variatie in benuttingsgraad in 2022 73-104%
Van de akkerbouwbedrijven heeft 50% een fosfaatbenuttingsgraad op bodemniveau tussen de 73 en 104%. Bij 25% van de bedrijven is dit lager dan 73% en bij 25% is de benuttingsgraad hoger dan 104%. Inzicht in de variatie in benutting en achterliggende gegevens tussen akkerbouwbedrijven kan handvatten bieden om daar waar nodig bij te sturen naar de gewenste benutting.
Circa 110% benutting in de Lössregio
In 2022 bedroeg de fosfaatbenutting op bodemniveau in de Lössregio 110%. De benutting van fosfaat op bodemniveau wordt berekend als het percentage van de afvoer van oogstbare producten in het totaal van de aanvoer op de bodem. De aanvoer bestaat vooral uit meststoffen (kunstmest en dierlijke mest) en uitgangsmateriaal. De afvoer bestaat uit plantaardige oogstbare producten. De onttrekking van fosfaat uit de bodemvoorraad komt wel terug in het oogstbare product maar wordt niet als aanvoer geteld. Hierdoor is het mogelijk dat de benuttingsgraden boven de 100% uitkomen. In de Klei- en Zandregio’s was de fosfaatbenuttingsgraad in 2022 circa 90%. Alle grondsoortregio’s laten een stijgende lijn zien in de tijd met schommelingen tussen jaren. De akkerbouwbedrijven vertegenwoordigd in het LMM in de Lössregio hebben in de periode 2006-2015 een substantieel hogere afvoer per ha en daarnaast in de periode 2010-2022 een substantieel lagere aanvoer per ha dan beide andere grondsoortregio’s.
|