| MTR overschrijding - Land- en tuinbouw |
Opnieuw lager aantal overschrijdingen oppervlaktewater
|
29-10-2020
|
In de nota Gezonde Groei, Duurzame Oogst is afgesproken om het aantal overschrijdingen van de Maximaal Toelaatbare Risico’s (MTR) van gewasbeschermingsmiddelen in het water (ten opzichte van 2009-2011) terug te dringen met 50% in 2018 en 90% in 2023. Om deze ambities te halen moest de emissie van gewasbeschermingsmiddelen (afhankelijk van het bedrijfstype) in 2018 worden verminderd met 60-80% en met 95-99% in 2023.
|
Minder normoverschrijdingen dan in 2017
De mate van normoverschrijding voor alle teelten samen was in 2018 voor de gehanteerde normen lager dan in 2017. Per teeltgroep verschilt het echter of het aantal en de mate van normoverschrijding in 2018 ten opzichte van 2017 lager of hoger is. Dit is echter een totaalbeeld; voor specifieke gewassen en meetlocaties kunnen de conclusies anders zijn.
Voor bloembollenteelt, akkerbouw en fruitteelt was het aantal normoverschrijdingen in 2018 lager in vergelijking met de voorgaande jaren (vanaf 2015). Dit geldt ook voor de som van de mate van normoverschrijdingen (somindex). Op de meetlocaties van de glastuinbouw en de boomkwekerij zijn meer normoverschrijdingen gemeten ten opzichte van 2017 maar minder ten opzichte van de jaren daarvoor. Voor wintertarwe en mais/grasland zijn in 2017 geen normoverschrijdingen gemeten en in 2018 wel.
Weersinvloeden hebben een grote invloed op het gebruik van middelen en op emissies die tot normoverschrijdingen leiden. Daardoor is het niet mogelijk om op basis van één meetjaar eenduidige conclusies te trekken over de ontwikkeling van het aantal normoverschrijdingen. Over meerdere jaren is evenwel een afnemende trend zichtbaar voor alle onderscheiden teeltgroepen: glastuinbouw, boomkwekerij, bloembollen, wintertarwe, akkerbouw, fruitteelt en mais en grasland, met een aantal, mogelijk incidentele, overschrijdingen voor wintertarwe en mais- en grasland in 2018.
Het PBL (Tiktak et al., 2019) signaleert dat het aantal gemeten overschrijdingen van de waterkwaliteitsnormen voor chronische blootstelling van waterorganismen aan gewasbeschermingsmiddelen in de periode 2016-2018 met 30% is afgenomen ten opzichte van de referentie 2011-2013; voor de acute norm is de afname 50%. Ondanks deze positieve trend constateert het PBL dat de tussendoelstelling in Gezonde Groei, Duurzame Oogst voor 2018 niet gehaald is. De oorzaak daarvan ligt vooral bij het grote aantal niet-toetsbare stoffen, waarvan het verbruik de laatste jaren met zekerheid is toegenomen. Niet-toetsbare stoffen zijn stoffen waarvan de norm zo laag is dat ze in de praktijk niet gemeten kunnen worden, terwijl ze met 90% wel een belangrijke bijdrage leveren aan de milieubelasting. Genoemde toename maakt de trendmatige verbetering van de ecologische waterkwaliteit onzeker.
Kosten zuivering lozingswater in de glastuinbouw beperken
Inmiddels is de ingangsdatum (1-1-2018) voor de generieke zuiveringsplicht voor glastuinbouwondernemers ruimschoots verstreken. Het drain(age)water moet vanaf die datum worden gezuiverd van de gewasbeschermingsmiddelen voordat het wordt geloosd (Hoogheemraadschap voor Delfland). Deze verplichting is per 1 januari 2017 opgenomen in het Activiteitenbesluit milieubeheer. Het betreft een individuele zuiveringsplicht. Een ondernemer kan hiervoor een individuele zuiveringsinstallatie op het bedrijf plaatsen, of gebruikmaken van een mobiele zuiveringsinstallatie. Naast zuivering op bedrijfsniveau bestaat de mogelijkheid om de zuiveringsplicht collectief, met een groep tuinders gezamenlijk, in te vullen.
De kosten voor zuivering kunnen hoog oplopen (Buurma et al., 2015). Daarom is het aantrekkelijk lozing van afvalwater te voorkomen door volledige recirculatie (‘nul-lozing’). Die moet dan wel aangetoond worden (Glastuinbouw Nederland). Als de hoeveelheid te lozen restwater minimaal is, kan een mobiele zuiveringsinstallatie ingezet worden om aan de waterzuiveringsplicht te voldoen. Ook collectieve zuivering kan helpen om de kosten te drukken.
Bronverantwoording
Voor de monitoring van het verloop van het aantal normoverschrijdingen is het Landelijk Meetnet Gewasbeschermingsmiddelen Land- en Tuinbouw opgezet, dat inmiddels vijf jaar operationeel is (Deltares, 2014; De Weert en Klein, 2018). In dit meetnet zijn meetlocaties geselecteerd voor de sectoren maisteelt (en grasland), bollenteelt, glastuinbouw, fruiteelt, akkerbouw (aardappel, wintertarwe, suikerbieten en zaaiuien) en boomkwekerij. De meetlocaties zijn zo gekozen dat een aannemelijk verband kan worden gelegd met de toepassing van gewasbeschermingsmiddelen. Meetlocaties waar invloeden van inlaatwater, (gezuiverd) afvalwater en buitenlands water werden verwacht, zijn buiten de selectie gehouden. Voor het beoordelen of een concentratie te hoog is, wordt onder andere de zogenoemde JG-MKN (de Jaargemiddelde MilieuKwaliteitsNorm voor langdurige blootstelling) gehanteerd. Toetsing aan deze norm is uitgevoerd met de van de KRW-systematiek afgeleide berekeningsmethode in de Bestrijdingsmiddelenatlas.
|