|
Kies een indicator
| Bedrijven - Land- en tuinbouw |
Bedrijfsstructuur: beperkte daling aantal bedrijven in 2023
|
19-12-2024
|
Het aantal land- en tuinbouwbedrijven is volgens de Landbouwtelling in 2023 met ruim 300 afgenomen tot 50.600, een daling met 0,7%. Dit is veel minder dan de afname in de voorgaande jaren. Zo daalde het aantal bedrijven tussen 2016 en 2022 met gemiddeld 1,5% per jaar, en in de periode 2000-2015 met 2,8% per jaar.
|
Land- en tuinbouwbedrijven naar bedrijfstype (aantal bedrijven), 2000-2023 |
| Glastuinbouw- en champignonbedrijven | 8.804 | 4.573 | 2.790 | 2.794 | 2.756 | -1,4 | | Opengrondstuinbouwbedrijven | 10.489 | 7.450 | 5.638 | 5.698 | 5.480 | -3,8 | | Akkerbouwbedrijven | 14.799 | 11.962 | 11.174 | 12.921 | 11.431 | -11,5 | | Melkveebedrijven | 23.280 | 17.519 | 14.542 | 13.597 | 13.215 | -2,8 | | Overige graasdierbedrijven | 20.208 | 19.073 | 10.117 | 8.238 | 10.054 | 22 | | Intensieve veehouderijbedrijven | 12.058 | 7.911 | 5.438 | 4.880 | 4.657 | -4,6 | | Gecombineerde bedrijven | 7.751 | 3.836 | 2.996 | 2.847 | 3.041 | 6,8 | | Land- en tuinbouwbedrijven, totaal | 97.389 | 72.324 | 52.695 | 50.975 | 50.634 | -0,7 |
Aantal melkveebedrijven in 2023 met 2,8% gedaald
Het aantal melkveebedrijven is in 2023 met bijna 400 afgenomen tot 13.200, een daling van 2,8% (zie tabel). Dat ligt op het niveau van de gemiddelde afname van 3,1% per jaar in de afgelopen vijf jaar, en iets boven de langjarige daling van 2,4% per jaar vanaf de eeuwwisseling. In 2018 en 2019 is het aantal melkveebedrijven wat sterker gekrompen (in totaal 9%) door de deelname aan de Subsidieregeling voor bedrijfsbeëindiging melkveehouderij. Dit was een van de maatregelen om de fosfaatproductie in de melkveesector omlaag te brengen, om zo onder het nationaal fosfaatplafond uit te komen voor het behoud van de derogatie.
Veel minder varkensbedrijven
Het aantal intensieve veehouderijbedrijven is in 2023 met 4,6% afgenomen tot iets onder 4.700 (tabel). Dat is gelijk aan de jaarlijkse afname in de laatste vijf jaar, en wat boven het niveau tussen 2000 en 2023 van 4,1% per jaar. In 2020 en 2021 is het aantal bedrijven met in totaal 12% verminderd. Naast het natuurlijk verloop hebben het Actieplan Ammoniak Veehouderij en de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen (Srv) bijgedragen aan de versnelde vermindering van het aantal varkensbedrijven. Voor de laatstgenoemde regeling zijn 502 aanvragen ingediend, waarvan er 430 zijn goedgekeurd en uiteindelijk 277 varkenshouderijlocaties daadwerkelijk zijn beëindigd (LNV, 2023a). Dat aantal komt overeen met 11% van de ruim 2.500 gespecialiseerde varkensbedrijven in 2020. De afname van het aantal intensieve veehouderijbedrijven (per saldo met ruim 1.200) in de laatste vijf jaar komt voor meer dan 70% op naam van de varkensbedrijven (fokzeugen-, vleesvarkens- en overige varkensbedrijven), waarvan het aantal met 900 terugliep tot ruim 2.000 bedrijven, een krimp van 30%.
Aantal glastuinbouwbedrijven vrij constant
Vanaf 2000 tot 2018 nam het aantal glastuinbouwbedrijven (exclusief champignonbedrijven) af met bijna 6.000 tot 2.500, wat neerkomt op een gemiddelde krimp van 6,4% per jaar. Daarna is het aantal bedrijven gestegen tot een vrij constant aantal van bijna 2.700 in de jaren 2020-2023. Dat is te danken aan een toename van het aantal glassierteeltbedrijven (snijbloemen, pot- en perkplanten), terwijl het aantal glasgroentebedrijven ook na 2018 verder is gedaald.
In de opengrondstuinbouw is het aantal bedrijven in de periode 2000- 2018 met 4.800 afgenomen tot 5.700, ofwel met gemiddeld 3,3% per jaar. Daarna is het aantal bedrijven met 1% per jaar afgenomen tot iets onder de 5.500 in 2023 (zie tabel).
Verschuivingen tussen bedrijfstypen door administratieve oorzaak
In 2022 zijn de paarden en pony’s niet opgenomen in de Landbouwtelling, waardoor het type ‘paard- en ponybedrijven’ die vallen onder het bedrijfstype overige graasdierbedrijven leeg bleef.
Als de bedrijven die hiertoe behoorden nog andere landbouwactiviteiten hebben aangehouden, dan zijn ze ingedeeld bij een ander bedrijfstype, in de meeste gevallen bij de akkerbouwbedrijven, in het bijzonder het type ‘akkerbouwbedrijven vooral voedergewassen’. Het gevolg is dat het aantal overige graasdierbedrijven in 2022 sterk afnam, en het aantal akkerbouwbedrijven sterk steeg. In 2023 vond het omgekeerde plaats, waardoor de aantallen van deze bedrijven weer op het niveau van 2021 zijn uitgekomen.
Geringe deelname aan eerste openstelling Maatregel gerichte aankoop
De Maatregel Gerichte Aankoop (MGA) is bedoeld voor de aankoop van veehouderijbedrijven met de grootste stikstofdepositie, de zogenaamde piekbelasters. De eerste tranche van de MGA (MGA-1) bestaat uit de Regeling provinciale aankoop veehouderijen nabij natuurgebieden die van november 2020 tot december 2022 was opengesteld. Deze eerste tranche is een stoppersregeling, dat wil zeggen dat deelnemers niet elders een veehouderij mogen overnemen (‘stopperseis’) of starten en de productierechten komen te vervallen. Van de 174 aanmeldingen voor deze regeling zijn er 54 veehouderijbedrijven overgebleven waarmee een koopovereenkomst is afgesloten (LNV, 2023b). De geringe animo voor deze regeling wordt onder meer geweten aan de stopperseis, en de aankondiging van nieuwe aantrekkelijker stoppersregelingen (zie hierna). Voor de regeling was 228 mln. euro begroot, waarvan 112 mln. euro is besteed (Stroeken et al., 2024). De tweede tranche van de MGA, de Maatregel gerichte aankoop en beëindiging veehouderijen nabij natuurgebieden (MGAB) ook wel genoemd de Maatregel Gebiedsgerichte Beëindiging (MGB), loopt ook via de provincies. De regeling is nog in ontwikkeling en is een aanvulling op de landelijke regelingen.
Totaalbudget voor landelijke beëindigingsregelingen verdubbeld tot ruim 2,9 mld. euro
De Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties met piekbelasting (Lbv-plus) is een subsidieregeling voor veehouders die willen stoppen met hun bedrijf of een locatie van hun bedrijf. Het gaat om bedrijven (locaties) die landelijk gezien de meeste stikstofneerslag op overbelaste Natura 2000-gebieden veroorzaken, de zogenaamde piekbelasters (zo’n 3.000 stuks). De regeling geldt voor veehouders met melkvee, kippen, kalkoenen, varkens of vleeskalveren. Bij het beëindigen van een veehouderijlocatie vervallen vrijwel alle productierechten (minimaal 80% voor varkens en pluimvee en minimaal 95% voor melkvee). De regeling is op 3 juli 2023 opengegaan en sluit op 20 december 2024. Het oorspronkelijke budget is bijna verdubbeld tot 1.820 mln. euro. De subsidie bestaat uit een forfaitaire vergoeding voor het waardeverlies van de productiecapaciteit van 120% van de gecorrigeerde vervangingswaarde per vierkante meter staloppervlakte, een vergoeding voor het door te halen productierecht van 100% van de actuele marktwaarde en een forfaitaire vergoeding voor de sloopkosten van 45 euro per vierkante meter staloppervlakte (onslevendlandschap.nl).
Veehouderijen die niet tot de piekbelasters behoren kunnen onder voorwaarden deelnemen aan de Landelijke beëindigingsregeling veehouderijlocaties voor stikstofreductie (Lbv). De vergoeding voor het waardeverlies van de productiecapaciteit bedraagt in deze regeling 100% van de gecorrigeerde vervangingswaarde per vierkante meter staloppervlakte en van de actuele waarde van het door te halen productierecht. De Lbv kent geen vergoeding voor de sloopkosten. De regeling is opengesteld van 3 juli tot en met 1 december 2023. Het oorspronkelijke subsidieplafond is meer dan verdubbeld tot 1.102 mln. euro (onslevendlandschap.nl).
Ruim 1.400 aanvragen voor LBV-regelingen augustus 2024
Tot 21 augustus 2024 zijn er 1.442 aanvragen voor de landelijke beëindigingsregelingen ingediend, waarvan ruim de helft (766) voor de Lbv-plus (rvo.nl). Ongeveer 70% van de aanvragen is afkomstig uit de intensieve veehouderij (varkens, pluimvee en vleesvarkens) en 30% uit de melkveehouderij. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) heeft (tot 21 augustus 2024) over ruim 90% van de aanvragen een beslissing genomen, waarvan 90% positief. Van de toegekende aanvragen zijn 390 ondertekende overeenkomsten door veehouders ingediend.
Eind mei 2024 is door LNV aangegeven dat er 517 positieve beschikkingen waren afgegeven voor de Lbv-plus, waarmee een budget van 1,191 miljard is vastgelegd (LNV, 2024), wat overeenkomt met een bedrag van 2,3 mln. euro per beschikking. Met dit laatste bedrag en het totaal beschikbare budget voor de regelingen van 2,922 mld. euro (1,82 mld. voor Lbv-plus en 1,102 mld. voor Lbv, zie hiervoor) kan een indicatie worden gegeven hoeveel bedrijven (bedrijfslocaties veehouderijen) zouden kunnen worden uitgekocht bij volledige uitputting van het budget. Dat komt neer op bijna 1.300 bedrijven, en uitgaande van de verdeling van de aanvragen over de sectoren gaat het om circa 900 intensieve veehouderij- en 400 melkveebedrijven. Dat staat ongeveer gelijk aan een kwart van de intensieve veehouderij- en 3% van de melkveebedrijven.
Aantal faillissementen blijft laag
De afname van het aantal land- en tuinbouwbedrijven bestaat in hoofdzaak uit de min of meer vrijwillige bedrijfsbeëindiging bij generatiewisseling. Gedwongen beëindigingen in de vorm van faillissementen komen weinig voor. Na een periode (2009-2013) waarin relatief vrij veel land- en tuinbouwbedrijven failliet zijn verklaard, is het aantal faillissementen sterk afgenomen tot 13 in 2023 (zie figuur). Veruit de meeste faillissementen zijn uitgesproken in de plantaardige sectoren (84% in de periode 2000-2023) en dan met name in de (glas)tuinbouw.
Het verloop van het aantal faillissementen in de land- en tuinbouw lijkt sterk op dat voor alle bedrijven en hangt samen met de economische ontwikkeling. Zo kromp de Nederlandse economie in de periode 2009-2013 met gemiddeld 0,4% per jaar, om daarna weer te groeien met gemiddeld 2% per jaar in de jaren 2014-2023. Door de coronasteunmaatregelen is het aantal faillissementen in de gehele economie in 2020 laag, ondanks een krimp van het bbp in dat jaar met 3,9%.
1 De belangrijkste wijziging is dat bedrijven die niet in het Handelsregister (Kamer van Koophandel) zijn opgenomen met een agrarische landbouwactiviteit, niet meer in de landbouwtelling zijn opgenomen. Tot 2015 hoefden onder meer landbouwers zich niet in te schrijven in het Handelsregister. Deze inschrijving is echter sinds 2015 als voorwaarde gesteld om in aanmerking te komen voor steun in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid. Het zijn in het algemeen bedrijven met een zeer kleine economische omvang die uit de registratie zijn weggevallen.
|
Kies een sector
|
Alles over
|
-
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
|
| Referenties |
Deze tekst is afkomstig uit de publicatie Staat van Landbouw, Visserij, Voedsel en Natuur; Editie 2024; Berkhout et al., 2024. Rapport 2024-089.
Bronnen:
Agrimatie (z.d.). Landgebruik in Nederland. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://www.agrimatie.nl/ThemaResultaat.aspx?subpubID=2232&themaID=2286&indicatorID=2911
Agrimatie (z.d.). Resultaten melkveehouderij: aantal melkkoeien. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://agrimatie.nl/ThemaResultaat.aspx?subpubID=2232&themaID=2272&indicatorID=2100§orID=2245:~:text=Het%20gemiddelde%20aantal%20melkkoeien%20per,gestopt%20(2%2C6%25).
Agrimatie (z.d.). Resultaten melkveehouderij: melkproductie. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://agrimatie.nl/SectorResultaat.aspx?themaID=2272&indicatorID=2046&subpubID=2232§orID=2245
Baltussen, W., M. van Galen, K. Logatcheva, M. Reinders, H. Schebesta, G. Splinter, G. Doornewaard,
P. van Horne, R. Hoste, B. Janssens, R. van der Meer en R. Stokkers (2018). Positie primaire producent in de keten; Samenwerking en prijsvorming. Wageningen, Wageningen Economic Research, https://edepot.wur.nl/452740
Beldman, A., M. Benus, A. ten Brummelhuis, H. Ellen, R. Hoste, P. van Horne, K. de Koning en H. Vermeer, ?(2022).?Op weg naar een duurzamere veehouderij: Maatregelen en stimulansen in de melkvee-, varkens- en pluimveehouderij van 1980 tot 2020. (Wageningen Economic Research rapport; No. 2022-012). Wageningen Economic Research.?https://doi.org/10.18174/566033
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (z.d.). Bedrijven met melkvee. Geraadpleegd op
3 september 2024, van https://opendata.cbs.nl/statline//CBS/nl/dataset/81302ned/table?fromstatweb
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (z.d.). Aantal melk- en kalfkoeien. Geraadpleegd op
3 september 2024, van https://opendata.cbs.nl/statline//CBS/nl/dataset/81302ned/table?fromstatweb
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (z.d.). Melkaanvoer. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/7425zuiv
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (2024). Dierlijke mest en mineralen 2023. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://www.cbs.nl/nl-nl/longread/aanvullende-statistische-diensten/2024/dierlijke-mest-en-mineralen-2023?onepage=true:~:text=landbouw%20in%202023.-,Samenvatting,van%20489%2C4%20miljoen%20kilogram
Doornewaard, G.J. ?(2024).?Deelrapportage Behoud weidegang 2023: Sectorrapportage Duurzame Zuivelketen?. (Rapport; No. 2024-012). Wageningen Economic Research.?https://edepot.wur.nl/654333
Duurzame Zuivelketen. Geraadpleegd op 3-9-2024 van https://www.zuivelnl.org/programmas/duurzaamheid/duurzame-zuivelketen
FEFAC. (z.d.). Statistics. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://fefac.eu/statistics/
Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). (2022). Zuivel in cijfers 2023. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://www.nzo.nl/media/uploads/Zuivel-in-Cijfers-2023.pdf
Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). (2024). Dutch Dairy Industry Final Report. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://www.nzo.nl/media/uploads/Dutch-Dairy-Industry-Final-Report-29082024_site.pdf
Reijs, J., R. Jongeneel, A. Beldman en C. Daatselaar (2024). Appreciatie Plan van Aanpak Mestmarkt. Wageningen University & Research. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://edepot.wur.nl/659311
Wageningen University & Research. (2024). Melkproducten, boter, kaas en eieren: Consumptie per hoofd van de bevolking. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://research.wur.nl/en/publications/melkproducten-boter-kaas-en-eieren-consumptie-per-hoofd-van-de-be
ZuivelNL. (2024). Zuivel in cijfers 2023. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://cdn2.assets-servd.host/zuivel-nl/production/images/ZuivelNL-Zuivel-in-cijfers-2023-spread-digitaal-def.pdf
ZuivelNL. (2024). Jaarverslag ZuivelNL 2023. Geraadpleegd op 3 september 2024, van https://edepot.wur.nl/452740
|
| Meer informatie |
 Toelichting indicator |
| Thema omschrijving |
| Beleidsinformatie |
Archief
|
|
naar boven
 | Loading… |
|
|