| Herpes en oesterboorder - Oestervisserij |
Oesterherpesvirus en Japanse oesterboorder beïnvloeden rendement oestersector
|
31-5-2024
|
De Japanse oester, ook wel bekend als de Zeeuwse creuse, is de gangbare oester die in Nederland en daarbuiten gebruikt wordt voor kweekdoeleinden. Tussen 2001 en 2011 was de aanvoer van de Japanse oester gemiddeld 27,7 mln. stuks, met alleen in 2008 en 2009 een dip met respectievelijk 18,3 en 19,9 mln. stuks. Vanaf 2012 is de aanvoer verminderd, met in 2021 de op één na laagste aanvoer in de afgelopen 22 jaar, met 18,5 mln. stuks. De belangrijkste oorzaak hiervan is sterfte onder Japanse oesters door het oesterherpesvirus en de Japanse oesterboorder (een kleine roofslak). Voorlopige resultaten van 2022 sugegeren dat de aanvoer in 2022 sterk is gestegen tot 32,7 mln. stuks.
|
Het oesterherpesvirus
Sinds een aantal jaar komt er in de Oosterschelde en in de Grevelingen een herpesvirus (variant OsHV-1 µvar) voor. Dit virus is voor mensen ongevaarlijk, maar voor oesters wel gevaarlijk. Het virus wordt actief zodra de watertemperatuur boven de 16°C uitkomt en kan leiden tot hoge sterfte onder oesterlarven en oesterbroed (zeer kleine, jonge oesters). In Frankrijk heeft dit virus geleid tot een sterfte tussen de 20 en 100% (Dundon et al., 2011, Kamermans et al., 2013) van het oesterbroed. In Nederland is nog geen structureel onderzoek gedaan naar de sterftepercentages.
De Japanse oesterboorder
De Japanse oesterboorder is een kleine roofslak die op de zeebodem leeft. Hij boort een gaatje in jonge oesters en eet vervolgens het oestervlees op. Oesterboorders komen in groten getale voor op de kweekpercelen in de Oosterschelde. Wereldwijd gezien varieert het sterftepercentage, afhankelijk van de plaatselijke omstandigheden, tussen de 25 en 70% (Buhle en Ruesink 2009a; Fey, 2010). De sterftepercentages in Nederland zijn niet onderzocht.
Zuurstofgebrek op de Grevelingen
Zuurstofgebrek is een groeiend probleem op de Grevelingen. Het zuurstofgebrek is ontstaan doordat de doorstroming van het water beperkt is, met name sinds de afsluiting van de zeearm in 1971. Door de beperkte waterdoorstroming stagneert het water en ontstaat zuurstoftekort, vooral in de diepere lagen. Het gebrek aan zuurstof is schadelijk voor oesters, die hierdoor minder goed groeien en kwetsbaarder worden voor ziektes. Het gevolg is massale sterfte van rond de 80% volgens berichten uit de sector.
Impact op de sector
Japanse oesters zijn na drie tot vijf jaar geschikt voor consumptie. Door de relatief hoge sterfte onder de jonge oesters gedurende de periode 2014-2015 was er volgens kwekers op de kweekpercelen in 2016 een substantieel lagere voorraad verkoopbare oesters aanwezig dan in de jaren daarvoor. Ondanks de hogere sterfte was er wel nieuwe aanwas van oesters, maar deze aanwas lijkt onvoldoende te zijn om de hogere sterfte te kunnen compenseren (pers. med. A. Cornelisse, 2017). De lagere voorraad verkoopbare oesters en de gelijkblijvende kosten van productie zouden daarmee in theorie bij kunnen dragen aan een lagere rentabiliteit van het kweken van oesters. Het is niet bekend in hoeverre hiervan in de praktijk sprake is.
Om de gevolgen van de op de zeebodem levende Japanse oesterboorder het hoofd te bieden, hebben Zeeuwse oesterkwekers aan de overheid gevraagd om oesters ‘off-bottom’ te mogen kweken, bijvoorbeeld op zogenaamde ‘oestertafels’: dit zijn stellages waarbij oesters boven de zeebodem in speciale manden gehangen worden en op die manier gecontroleerd gekweekt kunnen worden zonder dat oesterboorders de oesters kunnen bereiken. Off-bottomkweek is een veelgebruikte kweektechniek die wereldwijd wordt toegepast, alleen voorheen nog niet in Nederland. Het broedsel hiervoor komt uit speciale hatcheries, waarvan er in Nederland één beschikbaar is. Gespecialiseerde hatcheries staan bijvoorbeeld in Bretagne. Het is een voor Nederland nog steeds nieuwe techniek waarmee de nodige ervaring moet worden opgedaan, en waarvan de kostprijs hoger zal zijn dan bij bodemkweek. Voordeel van tafeloesters is wel dat deze jaarrond geoogst kunnen worden.
In maart 2020 is door de Nederlandse overheid aan de Nederlandse oestersector een totale oppervlakte van 50 ha beschikbaar gesteld voor een dergelijke vorm van oesterkweek. De hoeveelheid grond die elke oesterkweker krijgt toegekend voor off-bottomkweek is naar rato van de door kwekers al gehuurde percelen in de Zeeuwse wateren (is dit bijvoorbeeld 5%, dan is er van de beschikbare 50 ha 5% aan de betreffende kweker toegekend).
|