|
Voedsel-Economisch Bericht
|
Kies een thema
Consumptiepatroon - Levensmiddelen
|
Uitgaven aan voedsel
|
| 19-12-2024 |
De totale consumptie van Nederlandse huishoudens was circa 470 mld. euro in 2023, waarvan ruim 61 mld. euro aan voedingsmiddelen en dranken (bron CBS), zie tabel. De uitgaven aan voedingsmiddelen en dranken bedroegen 12,9% van de totale consumptieve bestedingen aan goederen en diensten in 2023. Consumptie van huishoudens betreft de bestedingen van consumenten in de detailhandel (onder andere supermarkten, speciaalzaken, markten en internetwinkels en non-foodwinkels) en directe verkoop. Uitgaven aan voeding in de horeca en recreatie worden in de uitgaven aan diensten meegerekend en komen in het aandeel van voedingsmiddelen en dranken in de consumptieve bestedingen niet tot uitdrukking.
|
Consumptieve bestedingen van huishoudens a (mld. euro) b , 2020-2023 |
| Totaal consumptieve bestedingen aan goederen en diensten | 354 | 383 | 435 | 470 | | | Voedingsmiddelen en dranken c | 50 | 52 | 56 | 61 | | | Aandeel (%) voedingsmiddelen en dranken | 14,2 | 13,5 | 12,9 | 12,9 | |
Groei consumptie voedingsmiddelen en dranken mede door prijsstijgingen
In voorgaande jaren - met uitzondering van de coronaperiode - stegen de consumptieve bestedingen aan voedingsmiddelen en alcoholische en alcoholvrije dranken jaarlijks met 2-4%. In 2022 en 2023 zijn de bestedingen respectievelijk met 9% en 8% gestegen. Dit is mede te verklaren door de prijsstijgingen. In 2023 zijn de consumentenprijzen van voedsel gemiddeld met 9-11% zijn gestegen.
Het aandeel van voedingsmiddelen en alcoholische en alcoholvrije dranken in de totale consumptieve bestedingen is met ruim 12-13% relatief stabiel. Alleen in de coronaperiode was dit aandeel met 1-2% hoger door de daling van de totale bestedingen aan goederen en diensten en een toename van de bestedingen aan voedingsmiddelen en dranken.
Aandelen verschillende voedingsmiddelen stabiel
In 2023 is het meeste uitgegeven aan kruidenierswaren, waaronder koffie, thee, suiker en andere lang houdbare voedingsmiddelen (25% van de bestedingen aan voedingsmiddelen en dranken). Kruidenierswaren worden gevolgd door aardappelen, groenten en fruit (samen 19% ) en vlees en vleesproducten (samen 15%) (figuur). De aandelen van de verschillende productgroepen binnen de consumptieve bestedingen aan voedingsmiddelen en dranken zijn relatief stabiel, maar er is een beperkte stijging in het gezamenlijk aandeel van aardappelen, groenten en fruit, en het aandeel van kruidenierswaren waarneembaar sinds 2005. Deze aandelen zijn een paar procentpunten toegenomen ten koste van andere voedingsmiddelen als vlees- en vleesproducten, en brood, broodproducten, gebak en banket.
Bestedingen aan voedsel met een duurzaamheidskeurmerk stijgen door zowel inflatie als groei in volume
In 2022 en 2023 was het aandeel van de consumentenuitgaven aan voedsel met zichtbare duurzaamheidskeurmerken met onafhankelijke controle in de supermarkten, de foodservice en gespecialiseerde winkels in duurzamer voedsel (natuurwinkels, biologische supermarkten, etc.) 19% (zie figuur). Dit cijfer betreft de bestedingen aan producten met duurzaamheidskeurmerken ASC, Biologisch, Beter Leven, Fairtrade, MSC, On the Way to PlanetProof, Rainforest Alliance, UTZ Certified, SRP (vanaf 2022) en Vrije Uitloop die sinds 2009 worden onderzocht (Logatcheva, 2024).
In 2023 is ruim 12,6 miljard euro aan voedsel met de onderzochte duurzaamheidskeurmerken uitgegeven, dat is een stijging van 14% ten opzichte van het voorgaande jaar. Een groot deel van deze toename is te verklaren door de inflatie. Daarnaast is het volume van verkocht duurzaam voedsel toegenomen (+3%). Deze toename is iets groter dan de toename in volume van alle voedsel (+1%) (Logatcheva, 2024). In 2022 zijn van de onderzochte keurmerken de keurmerken ASC, MSC, Rainforest Alliance, Biologisch (inclusief EKO en Demeter), Beter Leven 1 ster voor zuivel, 2 sterren en 3 sterren, Fairtrade, On the way to PlanetProof en SRP als topkeurmerk aangemerkt in de beoordeling van Milieucentraal. Aan voedsel met deze keurmerken is circa 8,8 miljard euro uitgegeven (Logatcheva, 2024).
Het merendeel van de uitgaven aan voedsel met minimaal één van de onderzochte duurzaamheidskeurmerken vindt plaats in supermarkten, circa 10,7 mld. euro in 2023 (circa 85%). In dit afzetkanaal is het aandeel van de bestedingen aan voedsel met een duurzaamheidskeurmerk in de totale voedselbestedingen tussen 2013 en 2023 van 8% naar 24% gegroeid (Logatcheva, 2024).
Er zijn verschillen tussen de productgroepen en jaren in hoe de bestedingen aan voedsel met de onderzochte duurzaamheidskeurmerken zich ontwikkelen. Veranderende consumentenvoorkeuren en de beschikbaarheid van gecertificeerde grondstoffen zorgen voor dynamiek in vraag en aanbod van dit voedsel. De grotere sprongen hebben meestal te maken met het introduceren en uitrollen van een duurzaamheidskeurmerk voor een specifieke productgroep en met de keuzes die retailers maken over het aanbieden van het integrale assortiment van een bepaalde productgroep onder een keurmerk. Voorbeelden zijn het aanbieden van alle vers varkensvlees en pluimveevlees met minimaal 1 ster Beter Leven keurmerk, of alle huismerkkoffie, -thee en chocolade met keurmerk Rainforest Alliance.
In alle productgroepen zijn de bestedingen aan voedsel met een duurzaamheidskeurmerk in 2023 gestegen. De grootste stijging is zichtbaar bij vlees- en vleeswaren (+32%) (zie figuur). In 2023 zijn de meeste Nederlandse supermarkten overgegaan naar pluimveevlees met ten minste Beter Leven 1 ster. De ontwikkeling van het aandeel van voedsel met een keurmerk per productgroep is wisselend. Het aandeel van producten met een keurmerk is het sterkst gedaald bij eieren (van 61% naar 57%) en het meest gestegen bij vlees- en vleeswaren (zie figuur). Bij eieren zijn minder producten met vrije uitloop op de markt gekomen door de landelijke ophokplicht vanwege de vogelgriep.
Stijging bestedingen biologisch voedsel gelijk aan inflatie, aandeel in bestedingen stabiel
Binnen de bestedingen aan voedsel met een duurzaamheidskeurmerk zijn Beter Leven (circa € 4,3 mld.), Rainforest Alliance (€ 3,1 mld.) en Biologisch (€ 2,0 mld.) de keurmerken waaraan consumenten het meest besteedden in 2023 (zie figuur). Rainforest Alliance en Biologisch zijn de grootste topkeurmerken. Het Europese keurmerk Biologisch is het keurmerk met uitgangspunten van de landbouw die in EU-wetgeving zijn vastgelegd. In Nederland wordt door consumenten circa 2,0 miljard euro aan voedselproducten met een biologisch keurmerk uitgegeven. Het keurmerk heeft een lange periode in de lift gezeten met uitzondering van de coronajaren. In 2022 en 2023 is wederom een groei van 11% in uitgaven aan biologisch voedsel waarneembaar, maar deze groei is vergelijkbaar met de inflatie. Het aandeel biologische voeding in de bestedingen ligt al langere tijd rond 3% (Logatcheva, 2024).
|
| Referenties |
Deze tekst is afkomstig uit de publicatie Staat van Landbouw, Visserij, Voedsel en Natuur; Editie 2024; Berkhout et al., 2024. Rapport 2024-089.
|
Meer informatie |
 | Toelichting indicator |
| Onderwerp omschrijving |
| Beleidsinformatie |
| Archief |
|
naar boven
 | Loading… |
|
|