Fosfaatbodemoverschot per ha - Akkerbouw
|
Achterblijvende gewasopbrengsten zorgen voor vergelijkbaar fosfaatoverschot ten opzichte van vorig jaar
|
| 4-9-2023 |
In 2021 is het gemiddelde fosfaatoverschot van de akkerbouwbedrijven waar het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) op gericht is, uitgekomen op ruim 16 kg per ha. Dat is vergelijkbaar met het voorgaande jaar. In de Klei- en de Lössregio is de afvoer van fosfaat via plantaardige producten in 2021 uitgekomen op respectievelijk 48 en 52 kg fosfaat per ha. Via plantaardige producten is er in de Zandregio in 2021 48 kg fosfaat afgevoerd, in 2020 is er gemiddeld 45 kg fosfaat per ha aan de bodem onttrokken. De gemiddelde aanvoer in 2021 in de Zandregio (60 kg fosfaat per ha) is vergelijkbaar met het gemiddelde in de periode 2016-2020.
|
Dalende fosfaataanvoer door beleid
Onder invloed van aanscherpingen in het mestbeleid is de fosfaataanvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de periode 2006-2021 afgenomen. In de Kleiregio ligt de fosfaataanvoer in 2021 (66 kg fosfaat per ha) circa 25% lager dan in 2006. In de Zandregio is het verschil in aanvoer tussen 2021 en 2006 29% en in de Lössregio zelfs 43%. In de twee laatstgenoemde grondsoortregio’s is, naast een sterke afname in de aanvoer (en het gebruik) van kunstmestfosfaat, ook de aanvoer via organische mest in loop der jaren verminderd. Voor de Lössregio komt de gemiddelde aanvoer via organische mest in 2021 (47 kg/ha) circa 40% lager uit dan in 2006. Het gebruik via overige organische meststoffen zoals compost is wel toegenomen.
Steeds groter deel van fosfaataanvoer uit dierlijke mest
In alle regio’s is de aanvoer (en het gebruik) van fosfaatkunstmest sterk gereduceerd. In de Zandregio en Lössregio is in 2021 nog maar respectievelijk 3 en 2 kg van het aangevoerde fosfaat afkomstig uit kunstmest. In de Zand- en de Lössregio is daarmee ruim 90% van het in 2021 aangevoerde fosfaat afkomstig uit organische meststoffen (hoofdzakelijk dierlijke mest). In de Kleiregio voerden de akkerbouwbedrijven in 2021 gemiddeld 15 kg fosfaat per ha via kunstmest aan. De aanvoer via kunstmest op de bedrijven in de Kleiregio lag bij de start van het gebruiksnormenstelsel in 2006 nog op 41 kg fosfaat per ha. In de periode dat het gebruik via kunstmest met 26 kg fosfaat per ha afnam, steeg de aanvoer via organische mest met circa 4 kg fosfaat per ha.
Op akkerbouwbedrijven is het grootste deel van de fosfaataanvoer in 2021 afkomstig uit organische meststoffen (dierlijke mest plus andere organische meststoffen zoals compost). Het overige deel van de aanvoer betreft vrijwel alleen fosfaatkunstmest. De aanvoer via veevoer, dieren en plantaardige producten (zoals uitgangsmaterialen) zijn op akkerbouwbedrijven van geringe betekenis.
Afvoer van fosfaat nog niet op niveau van voor 2018
Op akkerbouwbedrijven wordt de fosfaatafvoer vrijwel volledig bepaald door de afvoer van plantaardige producten. Deze afvoer viel in het extreem droge jaar 2018 in alle regio’s duidelijk lager uit dan het 5-jaarsgemiddelde over de periode 2013-2017. In het, wederom als droog te karakteriseren, jaar 2019 was dit in de Zandregio opnieuw het geval. Maar ook de droogte in 2020 gaf voor akkerbouwbedrijven in de Zandregio gemiddeld een vergelijkbare fosfaatafvoer als in 2019. In 2021 is nog weinig verbetering zichtbaar (+3 kg fosfaat per ha). De berekende fosfaatafvoer via plantaardige producten ligt, met gemiddeld 48 kg per ha, weliswaar 5 kg fosfaat hoger dan in 2018, maar is nog altijd circa 7% minder dan het 5-jaarsgemiddelde van de periode 2013-2017 (51 kg per ha). In de Kleiregio valt de voor 2021 berekende afvoer van fosfaat lager uit. De afvoer via plantaardige producten daalde in de Kleiregio naar 48 kg per ha. In de Lössregio steeg de afvoer naar 52 kg fosfaat per ha in 2021 (+5 kg fosfaat per ha ten opzichte van 2020).
Variatie in overschot neemt af in de Zand- en Kleiregio
In alle grondsoortregio’s is de spreiding in de fosfaatoverschotten in de loop der jaren duidelijk afgenomen. Sinds het ontstaan van het LMM in 1992 zijn de verschillen tussen de 25- en 75-procentwaarden meer dan gehalveerd. De Kleiregio kent van alle regio’s de grootste spreiding. Hier komt het verschil tussen de 25- en 75-procentwaarden over de vijf laatste jaren (2017-2021) uit op 26 kg fosfaat per ha. In de jaren 2006-2010 was dit gemiddeld nog 34 kg per ha.
|