|
Kies een indicator
|
Deze informatie voor andere sectoren
|
Aardappel
Van tarwe naar brood
Van rundvee naar rundvlees
Van varkens naar varkensvlees
Van vleeskuiken naar pluimveevlees
Eieren
Van melk naar melk en zuivel
Producten per schakel
Groenten
Fruit
|
|
Alles over
|
-
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
No data for this filter criteria
|
|
|
Actuele voedselprijzen - Aardappel
|
Sterk dalende af-boerderijprijzen worden voorzichtig zichtbaar in de consumentenprijzen, producentenprijzen blijven stabiel
|
2-12-2025
|
De consumentenprijsindex van aardappelen is in september 2025 uitgekomen op 117 punten (2020=100). Dat is ruim 4% lager dan in augustus 2025 en ruim 8% lager dan in september 2024. De prijsindex af boerderij is verder gedaald in september naar 151 punten, een kleine 4% daling ten opzichte van augustus 2025 en een forse daling van ruim 60% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, toen de prijsindex af boerderij op 381 punten stond. De prijsindex van de verwerkende industrie is redelijk stabiel en kwam in september 2025 uit op 161 punten, een krappe 1% lager dan een maand daarvoor en nagenoeg gelijk aan het prijsniveau van september vorig jaar.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van aardappelen is in september 2025 uitgekomen op 117 punten (2020=100). Dat is ruim 4% lager dan in augustus 2025 en ruim 8% lager dan in september 2024. De dalende trend ten opzichte van augustus 2025 heeft te maken met het seizoenspatroon. De CPI laat vaak een lichte stijging zien vanaf mei-juni, wanneer de voorraden langzaam leeg raken en de bewaarkosten hoger zijn, en bereikt daarna het hoogste prijsniveau in juli-augustus, net voordat de nieuwe oogst start. Als aan het einde van de zomer de oogst is gestart en de nieuwe aardappels op de markt komen, laat de CPI vaak een licht dalende trend laten zien. Opvallend is dat de daling leidt tot een consumentenprijs die lager is dan de afgelopen twee jaar. Sinds begin 2023 is de CPI niet onder de 118 punten gekomen. De reden voor deze daling zijn de hoge oogstopbrengsten dit jaar. De daling in de CPI is echter zeer beperkt ten opzichte van de daling in de af-boerderijprijs. In het algemeen geldt dat de CPI de trend in af-boerderijprijzen volgt met een kleine vertraging en een sterk gedempt effect doordat de meeste aardappelen op contract worden verkocht.
De prijsindex af boerderij is verder gedaald in september naar 151 punten, een kleine 4% daling ten opzichte van augustus 2025 en een forse daling van ruim 60% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar toen de prijsindex af boerderij op 381 punten stond. In tegenstelling tot afgelopen twee jaren, zijn de oogstopbrengsten van dit jaar goed. De hoge oogstopbrengsten zijn een gevolg van een recorduitbreiding van het aardappelareaal, voornamelijk in Frankrijk en Duitsland. Door de zonnige nazomer zijn de aardappelen goed gegroeid en vlot geoogst. De afzetmogelijkheden zijn echter beperkt door een tegenvallende internationale vraag als gevolg van concurrentie vanuit China en India, die hun eigen fritesproductie en -export sterk hebben opgevoerd. Dit leidt tot zeer lage aardappelprijzen op de vrije markt, waardoor veel aardappels een bestemming als veevoer krijgen of in biogasinstallaties belanden. Telers die contractaardappelen leveren, hebben er nog geen last van, maar dit kan wel gevolgen hebben voor de nieuwe contractprijzen voor volgend seizoen.
De producentenprijsindex blijft nagenoeg stabiel met 161 punten in september 2025. Dit is een beperkte daling ten opzichte van augustus en is nagenoeg gelijk aan dezelfde maand vorig jaar. Het huidige prijsniveau ligt nog steeds beduidend hoger ten opzichte van de jaren voor 2023. De reden dat de lage telersprijzen niet direct doorberekend worden in een lagere producentenprijs is dat veel telers op contract hun aardappelen leveren aan de verwerkende industrie en deze prijzen doorgaans voor de start van het nieuwe seizoen worden afgesproken. Bovendien spelen de kosten van de verwerking een grotere rol in de producentenprijsindex dan de inkoop van aardappels. De productiekosten, zoals die voor pootgoed en machineonderhoud, die sinds de coronacrisis zijn toegenomen, zullen naar verwachting niet snel afnemen. De verwachting is dan ook dat de industrieprijs redelijk stabiel zal blijven op dit hogere prijsniveau.
De aardappelverwerkende industrie verwerkte over de afgelopen 12 maanden (september 2024 - september 2025) een krappe 3,9 miljoen ton aardappelen, zo blijkt uit de verwerkingscijfers die de Vereniging voor de Aardappelverwerkende industrie publiceerde. Dit is iets hoger dan het niveau (3,82 miljoen ton) van dezelfde periode vorig jaar.
Keten
-Akkerbouwbedrijven
Het aantal bedrijven dat consumptieaardappelen teelt, varieert tussen de 6.500 en 7.000 (CBS). Mede vanwege de noodzakelijke vruchtwisseling verbouwen de aardappeltelers ook andere gewassen. Zij produceren jaarlijks gemiddeld 3,7 miljoen ton consumptieaardappelen. Consumptieaardappelen worden gepoot in het voorjaar en geoogst vanaf juni tot november. Aardappelen worden direct na de oogst afgeleverd of op de boerderij in bewaarplaatsen bewaard en op afroep geleverd. Aardappelen kunnen afhankelijk van ras en kwaliteit tot aan juni-juli bewaard worden, maar bewaren leidt tot gewichtsverlies en soms ook kwaliteitsverlies.
-Industrie en handel
Het aantal bedrijven dat verse aardappelen voor de tafelaardappel markt bewerkt (sorteert, wast, verpakt) neemt af en ligt op circa 60 (NAO, 2021). De 5 à 8 grotere verpakkingsbedrijven hebben een belangrijk deel van de binnenlandse handel in handen. Daarnaast zijn er ook telers die zelf wassen, verpakken en soms ook transporteren.
Binnen de verwerkende industrie van consumptieaardappelen (niet-tafelaardappelen) zijn er vier grotere bedrijven die 95% van het volume verwerken. Ze opereren mondiaal en hebben meerdere productielocaties in binnen- en buitenland. De aardappelverwerkende industrie verwerkt 65% van de Nederlandse consumptieaardappelen. Dat is twee derde van het totaal van de ca. 4 miljoen ton aardappelen die de industrie verwerkt. Een derde deel wordt geïmporteerd.
-Afzet
Van de niet-tafelaardappelen uit het segment consumptieaardappelen wordt ongeveer 85% van de aardappelproducten (voornamelijk friet) diepgevroren geëxporteerd, circa 70% binnen Europa en 30% buiten de EU (Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie, VAVI). De voortdurende groei van de export naar onder andere Azië maakt dat verwerkende bedrijven hun capaciteit uitbreiden.
Het grootste deel van de Nederlandse aardappelconsumptie bestaat uit verwerkte aardappelproducten, veelal diepvriesproducten. Een klein deel van de aardappelconsumptie is de consumptie van de ‘tafelaardappel’, die zonder verwerking (met uitzondering van bewerking in de vorm van sorteren, wassen en verpakken) wordt verkocht. Het aandeel van de consumptie van de tafelaardappel wordt de laatste jaren steeds kleiner doordat consumenten steeds minder vaak en kleinere hoeveelheden verse aardappelen kopen. Naar schatting ligt het niveau nu op ca. 275.000 ton per jaar. Ca. 80% van deze consumptie wordt gekocht in de supermarkt. De verkoop van verpakte koelverse aardappelproducten in supermarkten ligt op 60.000 ton per jaar, wat overeenkomt met 95% van de totale verkopen van dit producttype.
Een klein deel van de binnenlandse behoefte aan tafelaardappelen bestaat uit import die vooral plaatsvindt in het vroege voorjaar als de binnenlandse voorraden opraken of kwalitatief minder worden. Deze geïmporteerde vroege tafelaardappelen komen uit zuidelijke lidstaten zoals Spanje, Portugal, Italië en Malta.
Prijsvorming
Tafelaardappelen worden voor het grootste deel verhandeld op de vrije markt of spotmarkt. De consumentenprijs van tafelaardappelen volgt de prijsontwikkeling in de aardappelmarkt af boerderij. In de CPI zijn de uitslagen zijn kleiner. Dit komt doordat de aardappel maar een deel van de consumentenprijs vormt.
Verwerkte aardappelen worden veelal geleverd op contractbasis. Om een belangrijk deel van hun grondstofvoorziening zeker te stellen, bieden verwerkers en handelaren voorafgaand aan het teeltseizoen contracten aan. Ongeveer 75-80% van de aardappelen die de verwerkende industrie verwerkt, wordt vooraf gecontracteerd. De prijzen in deze contracten liggen dus vast en kunnen alleen wat stijgen door toenemende bewaarvergoedingen gedurende het afleverseizoen. Doordat verwerkers aardappelen op contract inkopen, kunnen ze relatief stabiele verkoopprijzen hanteren. Producentenprijzen zijn daardoor aanzienlijk minder volatiel dan de vrije af-boerderijprijzen.
Op de vrije markt worden naast tafelaardappelen ook de ‘overtonnen’ aardappelen (de aardappelen die boven de gecontracteerde volumes door de teler meegeleverd moeten worden) verhandeld. Op deze vrije markt worden de prijzen bepaald door vraag en aanbod in de belangrijkste aardappellanden in Noordwest-Europa: Nederland, Frankrijk, Duitsland en België. De spotmarktprijs kan heel volatiel zijn doordat een relatief klein deel van het geoogste volume via deze markt wordt verhandeld en daardoor oogstprognoses en slechte weersomstandigheden een vrij groot effect hebben op de prijsvorming op de vrije markt
|
| Referenties |
• Gegevens over de PPI 2012-heden van CBS Statline (Indices van laatste 5 maanden zijn voorlopige gegevens). Basisjaar in deze monitor is 2020.
• Gegevens over de gebruikte PPI 2005-2012 van CBS Statline. Basisjaar is 2020
• Gegevens over de gebruikte CPI 2000-heden van CBS-Statline (indices van de laatste maand zijn voorlopige gegevens). Basisjaar in deze monitor is 2020
• Cijfers Af-boerderij zijn aan het begin van het nieuwe seizoen veelal ook voorlopige cijfers
|
Actuele voedselprijzen - Brood
|
Broodprijzen stabiliseren op een hoger prijsniveau, telersprijzen blijven dalen
|
2-12-2025
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in september 2025 uitgekomen op 126 punten (2020=100). Dat is ongeveer een procentpunt lager dan het prijsniveau van augustus 2025 en 1% hoger dan in september 2024. De producentenprijsindex is uitgekomen op 135 punten in september 2025. Het prijsniveau ligt daarmee nagenoeg gelijk aan een maand eerder en ruim 3% hoger dan het prijsniveau van september 2024. De prijsindex van tarwe af boerderij in september 2025 daalde ten opzichte van augustus 2025 met 5% tot 96 punten en met ruim 14% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in september 2025 uitgekomen op 126 punten (2020=100). Dat is ongeveer een procentpunt lager dan het prijsniveau van augustus 2025 en 1% hoger dan in september 2024. De prijs voor brood in de winkel is de afgelopen maanden redelijk stabiel en blijft op het hogere prijsniveau liggen dat in 2023 is ingezet. De producentenprijsindex is uitgekomen op 135 punten in september 2025 en is daarmee nagenoeg gelijk aan een maand eerder en ruim 3% hoger dan in september 2024.?
?
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren doordat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen de afgelopen jaren gestegen. Dit betekent een stijging van 29% sinds begin 2022 en een stijging van ruim 9% sinds begin 2023. De afgelopen maanden lijken de consumentenprijsindex en producentenprijsindex te stabiliseren op dit hogere prijsniveau, waarbij de producentenprijs nog een kleine opwaartse trend laat zien sinds begin 2024 en momenteel op een historisch hoog niveau staat.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in juli 2022 als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de tarweprijs weer gedaald. Deze daling zette door tot maart 2024, toen de af-boerderijprijs op 94 punten lag. Sindsdien zijn de prijzen weer gestegen tot aan maart dit jaar; vanaf dat moment is er weer een neerwaartse prijstrend te zien. In september 2025 stond de API op 96 punten. Dit is 4% lager dan het prijsniveau in augustus 2025 en nagenoeg gelijk aan het niveau in februari/maart 2024 toen de API ook een lichte daling liet zien. Het hogere prijsniveau tussen maart 2024 en maart 2025 kan worden verklaard door tegenvallende graanoogsten door een nat voor- en najaar in seizoen 2024-2025 in Europa. Dit jaar had de tarweoogst in (West-)Europa meer te vrezen van de aanhoudende droogte, maar dit lijkt mee te vallen. De International Grains Council (ICG) heeft in november een prognose afgegeven van 142,3 miljoen ton, een recordoogst sinds 2021. Ter vergelijking, dit was vorig jaar 119,4 miljoen ton tarwe. De totale aanbodprognose in de EU is 159,4 miljoen ton (inclusief 6,8 miljoen import), waarvan 112,7 miljoen ton wordt gebruikt voor voedsel, de industrie en diervoeder, en 33 miljoen ton wordt geëxporteerd. De eindvoorraad wordt geraamd op 13,8 miljoen ton, aldus de Grains Market Report van de ICG. De dalende prijzen zijn het gevolg van de goede tarweopbrengsten.
Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2025/2026 op 829 miljoen ton (+12 miljoen ton ten opzichte van september 2025). Tarwevoorraden worden geraamd op 1.090 miljoen ton en eindvoorraden op 271 miljoen ton tarwe, aldus het WASDE-rapport van november 2025 (USDA). Dit is voor het eerst in 5 jaar tijd dat de prognose voor de eindvoorraad hoger is dan het jaar daarvoor. De prognose voor de wereldwijde tarweconsumptie stijgt met 4,3 miljoen ton naar 818,9 miljoen ton, met name als gevolg van een hoger tarwegebruik voor diervoeder en resterend gebruik in Rusland, Kazachstan en de Europese Unie.
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
-Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
-Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
-Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|
| Referenties |
- Gegevens over de PPI 2012-heden van CBS Statline (Indices van laatste 5 maanden zijn voorlopige gegevens). Basisjaar in deze monitor is 2020.
- Gegevens over de gebruikte PPI 2005-2012 van CBS Statline. Basisjaar in deze monitor is 2020.
- Gegevens over de gebruikte CPI 2000-heden van CBS-Statline (indices van de laatste maand zijn voorlopige gegevens). Basisjaar in deze monitor is 2020.
|
Meer informatie |
 | Toelichting indicator |
| Thema omschrijving |
| Beleidsinformatie |
| Archief |
|
Naar boven
 | Loading… |
|
|