| Productiewaarde primaire sector - Land- en tuinbouw |
Productiewaarde 1,5% hoger
|
12-9-2024
|
De productiewaarde van de agrarische sector is in 2023 uitgekomen op iets minder dan 36,7 miljard euro, zo’n anderhalf procent hoger dan in 2022. Dit is het resultaat van een lager productievolume (-1%) en een hogere gemiddelde prijs (+2,5%). De ontwikkeling verschilt per sector. Zo steeg de productiewaarde van de intensieve veehouderij, de tuinbouw en de akkerbouw met respectievelijk 13%, 1% en 13,5%, maar daalde die van de rundveehouderij (-13,5%).
|
Productiewaarde akkerbouw ruim boven 4 miljard euro
De productiewaarde van de akkerbouw is in 2023, na de eerdere stijgingen in 2021 en 2022, opnieuw zeer sterk gestegen met zo’n 13,5% tot ruim 4,7 miljard euro. Het volume daalde met gemiddeld zo’n 1,5% maar vooral de gemiddelde prijs is evenals de vorige jaren fors omhooggegaan (+15,5%). Het productievolume van granen (-10,5%), suikerbieten (-6%) en aardappelen (-1,5%) daalde, alleen de productie van voedergewassen (+4,5%) steeg. Het aanhouden van bufferstroken en ook groene braakverplichtingen hebben geleid tot minder areaal. Akkerbouwers lijken ook al voor te sorteren op de 1-op-3 verplichting op zand door meer rustgewassen en minder aardappelen en suikerbieten te telen. Bij suikerbieten is ook het suikergehalte lager dan vorig jaar. Zomergranen zijn laat gezaaid vanwege een nat voorjaar, met als gevolg een lage opbrengst. Bij consumptieaardappelen is er iets meer verlies in de bewaring door slecht weer bij de oogst. Het productievolume van uien nam, na de afname van vorig jaar, dit jaar opnieuw af (-2,5%). Granen, met name tarwe, hebben een spilfunctie in de prijsvorming van veel andere akkerbouwproducten. Door de oorlog in Oekraïne was de prijs van tarwe in 2022 enorm gestegen. Dit jaar daalde de prijs van graan weer (-34%). De prijzen van andere akkerbouwgewassen stegen in 2023 nog wel. Zo waren er, voor het tweede achtereenvolgende jaar, fors hogere prijzen voor uien (+84%), aardappelen (+24%), en voedergewassen (+18,5%). Voor zowel aardappelen en uien is hier gerekend met een gemiddelde prijs over het kalenderjaar.
Toename productiewaarde tuinbouw
De productiewaarde van de tuinbouw is in 2023 met zo’n 1,5% gestegen tot ongeveer 12,2 miljard euro. Bij zowel groenten als bij bloemen en planten was er in 2023, net als in 2022, een daling van de productie. Dit heeft bij de glastuinbouw gerelateerde producten nog steeds te maken met de sterk gestegen energiekosten door de ban op import van Russisch gas als gevolg van de oorlog in Oekraïne. De sterk fluctuerende energieprijzen en de toenemende druk van ziekten en plagen in met name de glasgroenten hebben een aanzienlijke impact gehad op de productie. Bij de sierteeltsector (bloemen en plantmateriaal) ging de afname van de productie (-4%) samen met een afname van de prijs (-1%). Bij bloembollen nam de productie met 5% af en ook bij planten en boomkwekerijproducten is er een afname van de productie (-5%). Bij verse groenten nam de totale productiewaarde nog wel met 5% toe. Er is wel een lager aanbod geraamd, maar de gemiddelde prijs, die vorig jaar ook al was gestegen, komt dit jaar 7,5% hoger uit. Met name voor paprika (+18%) en tomaat (+4%) zijn dit jaar hogere prijzen geraamd, terwijl komkommer een zeer sterke prijsdaling (-15%) liet zien. De totale productiewaarde van fruit neemt toe (+17%), na de daling van vorig jaar. Dit is de uitkomst van een lagere productie (-2,5%) en een hogere prijs (+20%). Met name de opbrengstprijs voor appels liet een fors herstel zien (+36%) na de zeer sterke prijsdaling in 2022.
Lagere prijzen voor melk
De productiewaarde van de totale veehouderij is in 2023, ten opzichte van 2022, gedaald van 14,8 miljard tot 14,4 miljard euro. Bijna 60% van de productiewaarde komt voor rekening van de rundveehouderij (inclusief melk) en het overige deel voor de intensieve veehouderij. Voor 2023 wordt een hogere productie bij melk en rundvee geraamd. De productie van varkens, kalveren, pluimvee en eieren komt in 2023 lager uit. De productie van varkens vertoont een sterke daling met 4%. In Nederland heeft dat vooral te maken met de opkoopregelingen, zoals de Landelijke beëindigingsregeling, waar veel varkensbedrijven aan deel nemen. In de veehouderij worden over de hele linie hogere prijzen geraamd. Met uitzondering van de rundveehouderij (-9%) werden in de kalveren-, varkens en pluimveehouderij hogere prijzen gerealiseerd van respectievelijk 4%, 30% en 1%. De eierenproductie wordt in 2023 zo’n 1% lager geraamd en de eierprijs neemt toe (+10%). Voor melk werden in 2022 nog zeer goede resultaten gehaald. Dit jaar is er nog wel een hoger aanbod, maar daalde de melkprijs zeer fors met 18,5%. Vorig jaar was de melkprijs nog zeer sterk gestegen. Aan het begin van 2023 werd er meer melk aangevoerd vanwege de goede kwaliteit van het ruwvoer uit oogst 2022 en de toen nog hoge melkprijs. De lagere melkprijs zorgde ervoor dat de melkproductie in de loop van het jaar daalde. Omdat ongeveer de helft van de Nederlandse melk tot kaas wordt verwerkt, is de ontwikkeling van de kaasprijs belangrijk. De EU-kaasprijs is in 2023 met circa 20% gedaald ten opzichte van 2022. Dit is overigens nog wel minder dan de prijsdaling van melkpoeder en boter (-30% tot -35%).
Sterke prijsdaling voor energie productie
De overige agrarische opbrengsten bestaan uit agrarische diensten en tweede activiteiten zoals productie van boerenkaas, productie van elektriciteit en minicamping. De agrarische dienstverlening is hierin veruit het belangrijkste onderdeel. Voor 2023 zijn voor de overige agrarische opbrengsten iets hogere volumes (+1,5%) en ook gemiddeld hogere prijzen (+4%) geraamd. Voor alle onderdelen van de overige agrarische opbrengsten zijn hogere prijzen geraamd. De glasgroenten sector is verreweg de belangrijkste sector als het gaat om terug levering van elektriciteit.
|