| Actuele voedselprijzen - Aardappel |
Sterk dalende af-boerderijprijzen worden voorzichtig zichtbaar in de consumentenprijzen, producentenprijzen blijven stabiel
|
2-12-2025
|
De consumentenprijsindex van aardappelen is in september 2025 uitgekomen op 117 punten (2020=100). Dat is ruim 4% lager dan in augustus 2025 en ruim 8% lager dan in september 2024. De prijsindex af boerderij is verder gedaald in september naar 151 punten, een kleine 4% daling ten opzichte van augustus 2025 en een forse daling van ruim 60% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar, toen de prijsindex af boerderij op 381 punten stond. De prijsindex van de verwerkende industrie is redelijk stabiel en kwam in september 2025 uit op 161 punten, een krappe 1% lager dan een maand daarvoor en nagenoeg gelijk aan het prijsniveau van september vorig jaar.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van aardappelen is in september 2025 uitgekomen op 117 punten (2020=100). Dat is ruim 4% lager dan in augustus 2025 en ruim 8% lager dan in september 2024. De dalende trend ten opzichte van augustus 2025 heeft te maken met het seizoenspatroon. De CPI laat vaak een lichte stijging zien vanaf mei-juni, wanneer de voorraden langzaam leeg raken en de bewaarkosten hoger zijn, en bereikt daarna het hoogste prijsniveau in juli-augustus, net voordat de nieuwe oogst start. Als aan het einde van de zomer de oogst is gestart en de nieuwe aardappels op de markt komen, laat de CPI vaak een licht dalende trend laten zien. Opvallend is dat de daling leidt tot een consumentenprijs die lager is dan de afgelopen twee jaar. Sinds begin 2023 is de CPI niet onder de 118 punten gekomen. De reden voor deze daling zijn de hoge oogstopbrengsten dit jaar. De daling in de CPI is echter zeer beperkt ten opzichte van de daling in de af-boerderijprijs. In het algemeen geldt dat de CPI de trend in af-boerderijprijzen volgt met een kleine vertraging en een sterk gedempt effect doordat de meeste aardappelen op contract worden verkocht.
De prijsindex af boerderij is verder gedaald in september naar 151 punten, een kleine 4% daling ten opzichte van augustus 2025 en een forse daling van ruim 60% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar toen de prijsindex af boerderij op 381 punten stond. In tegenstelling tot afgelopen twee jaren, zijn de oogstopbrengsten van dit jaar goed. De hoge oogstopbrengsten zijn een gevolg van een recorduitbreiding van het aardappelareaal, voornamelijk in Frankrijk en Duitsland. Door de zonnige nazomer zijn de aardappelen goed gegroeid en vlot geoogst. De afzetmogelijkheden zijn echter beperkt door een tegenvallende internationale vraag als gevolg van concurrentie vanuit China en India, die hun eigen fritesproductie en -export sterk hebben opgevoerd. Dit leidt tot zeer lage aardappelprijzen op de vrije markt, waardoor veel aardappels een bestemming als veevoer krijgen of in biogasinstallaties belanden. Telers die contractaardappelen leveren, hebben er nog geen last van, maar dit kan wel gevolgen hebben voor de nieuwe contractprijzen voor volgend seizoen.
De producentenprijsindex blijft nagenoeg stabiel met 161 punten in september 2025. Dit is een beperkte daling ten opzichte van augustus en is nagenoeg gelijk aan dezelfde maand vorig jaar. Het huidige prijsniveau ligt nog steeds beduidend hoger ten opzichte van de jaren voor 2023. De reden dat de lage telersprijzen niet direct doorberekend worden in een lagere producentenprijs is dat veel telers op contract hun aardappelen leveren aan de verwerkende industrie en deze prijzen doorgaans voor de start van het nieuwe seizoen worden afgesproken. Bovendien spelen de kosten van de verwerking een grotere rol in de producentenprijsindex dan de inkoop van aardappels. De productiekosten, zoals die voor pootgoed en machineonderhoud, die sinds de coronacrisis zijn toegenomen, zullen naar verwachting niet snel afnemen. De verwachting is dan ook dat de industrieprijs redelijk stabiel zal blijven op dit hogere prijsniveau.
De aardappelverwerkende industrie verwerkte over de afgelopen 12 maanden (september 2024 - september 2025) een krappe 3,9 miljoen ton aardappelen, zo blijkt uit de verwerkingscijfers die de Vereniging voor de Aardappelverwerkende industrie publiceerde. Dit is iets hoger dan het niveau (3,82 miljoen ton) van dezelfde periode vorig jaar.
Keten
-Akkerbouwbedrijven
Het aantal bedrijven dat consumptieaardappelen teelt, varieert tussen de 6.500 en 7.000 (CBS). Mede vanwege de noodzakelijke vruchtwisseling verbouwen de aardappeltelers ook andere gewassen. Zij produceren jaarlijks gemiddeld 3,7 miljoen ton consumptieaardappelen. Consumptieaardappelen worden gepoot in het voorjaar en geoogst vanaf juni tot november. Aardappelen worden direct na de oogst afgeleverd of op de boerderij in bewaarplaatsen bewaard en op afroep geleverd. Aardappelen kunnen afhankelijk van ras en kwaliteit tot aan juni-juli bewaard worden, maar bewaren leidt tot gewichtsverlies en soms ook kwaliteitsverlies.
-Industrie en handel
Het aantal bedrijven dat verse aardappelen voor de tafelaardappel markt bewerkt (sorteert, wast, verpakt) neemt af en ligt op circa 60 (NAO, 2021). De 5 à 8 grotere verpakkingsbedrijven hebben een belangrijk deel van de binnenlandse handel in handen. Daarnaast zijn er ook telers die zelf wassen, verpakken en soms ook transporteren.
Binnen de verwerkende industrie van consumptieaardappelen (niet-tafelaardappelen) zijn er vier grotere bedrijven die 95% van het volume verwerken. Ze opereren mondiaal en hebben meerdere productielocaties in binnen- en buitenland. De aardappelverwerkende industrie verwerkt 65% van de Nederlandse consumptieaardappelen. Dat is twee derde van het totaal van de ca. 4 miljoen ton aardappelen die de industrie verwerkt. Een derde deel wordt geïmporteerd.
-Afzet
Van de niet-tafelaardappelen uit het segment consumptieaardappelen wordt ongeveer 85% van de aardappelproducten (voornamelijk friet) diepgevroren geëxporteerd, circa 70% binnen Europa en 30% buiten de EU (Vereniging voor de Aardappelverwerkende Industrie, VAVI). De voortdurende groei van de export naar onder andere Azië maakt dat verwerkende bedrijven hun capaciteit uitbreiden.
Het grootste deel van de Nederlandse aardappelconsumptie bestaat uit verwerkte aardappelproducten, veelal diepvriesproducten. Een klein deel van de aardappelconsumptie is de consumptie van de ‘tafelaardappel’, die zonder verwerking (met uitzondering van bewerking in de vorm van sorteren, wassen en verpakken) wordt verkocht. Het aandeel van de consumptie van de tafelaardappel wordt de laatste jaren steeds kleiner doordat consumenten steeds minder vaak en kleinere hoeveelheden verse aardappelen kopen. Naar schatting ligt het niveau nu op ca. 275.000 ton per jaar. Ca. 80% van deze consumptie wordt gekocht in de supermarkt. De verkoop van verpakte koelverse aardappelproducten in supermarkten ligt op 60.000 ton per jaar, wat overeenkomt met 95% van de totale verkopen van dit producttype.
Een klein deel van de binnenlandse behoefte aan tafelaardappelen bestaat uit import die vooral plaatsvindt in het vroege voorjaar als de binnenlandse voorraden opraken of kwalitatief minder worden. Deze geïmporteerde vroege tafelaardappelen komen uit zuidelijke lidstaten zoals Spanje, Portugal, Italië en Malta.
Prijsvorming
Tafelaardappelen worden voor het grootste deel verhandeld op de vrije markt of spotmarkt. De consumentenprijs van tafelaardappelen volgt de prijsontwikkeling in de aardappelmarkt af boerderij. In de CPI zijn de uitslagen zijn kleiner. Dit komt doordat de aardappel maar een deel van de consumentenprijs vormt.
Verwerkte aardappelen worden veelal geleverd op contractbasis. Om een belangrijk deel van hun grondstofvoorziening zeker te stellen, bieden verwerkers en handelaren voorafgaand aan het teeltseizoen contracten aan. Ongeveer 75-80% van de aardappelen die de verwerkende industrie verwerkt, wordt vooraf gecontracteerd. De prijzen in deze contracten liggen dus vast en kunnen alleen wat stijgen door toenemende bewaarvergoedingen gedurende het afleverseizoen. Doordat verwerkers aardappelen op contract inkopen, kunnen ze relatief stabiele verkoopprijzen hanteren. Producentenprijzen zijn daardoor aanzienlijk minder volatiel dan de vrije af-boerderijprijzen.
Op de vrije markt worden naast tafelaardappelen ook de ‘overtonnen’ aardappelen (de aardappelen die boven de gecontracteerde volumes door de teler meegeleverd moeten worden) verhandeld. Op deze vrije markt worden de prijzen bepaald door vraag en aanbod in de belangrijkste aardappellanden in Noordwest-Europa: Nederland, Frankrijk, Duitsland en België. De spotmarktprijs kan heel volatiel zijn doordat een relatief klein deel van het geoogste volume via deze markt wordt verhandeld en daardoor oogstprognoses en slechte weersomstandigheden een vrij groot effect hebben op de prijsvorming op de vrije markt
|