| Actuele voedselprijzen - Brood |
Broodprijzen stabiliseren op een hoger prijsniveau, telersprijzen dalen licht
|
26-5-2025
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in maart 2025 uitgekomen op ruim 126 punten (2020=100). Dat is nagenoeg 1% lager dan het prijsniveau aan de start van het jaar en nagenoeg hetzelfde als in maart 2024. De producentenprijsindex is uitgekomen op 132 punten in maart 2025. Het prijsniveau ligt daarmee op hetzelfde niveau als in januari 2025 en 3% hoger dan het prijsniveau van maart 2024. De prijsindex van tarwe af boerderij in maart 2025 daalde ten opzichte van 2 maanden eerder met ruim 3% tot 116 punten. De stijging ten opzichte van maart 2024 is ruim 23%.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood is in maart uitgekomen op ruim 126 punten (2020=100). Dit is 1% lager dan het prijsniveau in januari 2025 en weer gelijk aan het prijsniveau in de maanden voor november 2024 toen een lichte prijsstijging werd ingezet. De producentenprijsindex is uitgekomen op 132 punten in maart 2025 en is daarmee gelijk aan het prijsniveau van twee maanden daarvoor en een 3% hoger dan in maart 2024.
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren doordat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen afgelopen jaren gestegen. Dit betekent een stijging van 26% sinds begin 2022 en een stijging van 7% sinds begin 2023. De afgelopen maanden lijkt de producentenprijsindex te stabiliseren op dit hogere prijsniveau. Dit geldt ook voor de consumentprijsindex, waar de stabilisering al eerder ingezet was.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in juli 2022 als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de tarweprijs weer gedaald. Deze daling zette door tot maart 2024 toen de af-boerderijprijs op 94 punten lag. Sindsdien zijn de prijzen weer gestegen. De prijsindex van maart 2025 laat echter weer een daling zien en staat op 116 punten. Dit is ruim 3% lager dan het prijsniveau in januari 2025, maar nog steeds ruim 23% hoger dan het dieptepunt in maart 2024. De redenen voor de stijgende prijzen vanaf maart 2024 waren minder gunstige oogstramingen als gevolg van het natte voorjaar en daadwerkelijk matige graanoogsten in Nederland en Europa doordat ook het najaar nat was. Vooral in Frankrijk waren de opbrengsten slecht, waardoor de Europese Unie veel minder tarwe op de wereldmarkt kon brengen. Ook Rusland had 10 miljoen minder tarwe dan een jaar geleden, waardoor de Europese graanmarkt het jaar 2025 positief is begonnen met stijgende prijzen. Hier is in maart een lichte kentering in gekomen als gevolg van weinig internationale vraag, met name door verminderde interesse uit China.
Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2024/2025 op circa 798 miljoen ton (april 2025 – ICG Market report) en eindvoorraden worden geraamd op circa 268 miljoen ton. De productieraming voor 2025/2026 ligt op 806 miljoen ton en voorraden worden geraamd op 260 miljoen ton. Historisch gezien is dit nog steeds een laag voorraadniveau.
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
Toelichting op drie niveaus;
Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|