| Actuele voedselprijzen - Brood |
Tarwe- en broodprijzen blijven stabiel
|
28-10-2024
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in juli 2024 uitgekomen op 126 punten (2020=100). Dat is onveranderd ten opzichte van mei 2024 en bijna 2% lager dan dezelfde maand vorig jaar. De producentenprijsindex is uitgekomen op 130 punten in juli 2024, bijna 1% hoger dan in mei 2024 en circa 4% hoger dan in juli 2023. De prijsindex van tarwe af boerderij in juli 2024 steeg tot 112 punten. Dit is gelijk aan mei 2024 en bijna 5% lager dan in dezelfde maand vorig jaar.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood is in juli uitgekomen op 126 punten (2020=100) en daarmee nagenoeg stabiel gedurende de eerste helft van 2024. Alleen in januari dit jaar was er nog een klein dipje in het prijsniveau te zien naar 125 punten. De prijsniveaus in 2024 zijn in lijn met de prijsniveaus in 2023, maar nog steeds ruim boven het prijsniveau voor 2022 toen het rond de 100-110 punten lag. De producentenprijsindex is uitgekomen op 130 punten in mei 2024, bijna 1% hoger dan in mei 2024 en 4% hoger dan een jaar eerder.
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren vanuit het feit dat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen afgelopen jaren gestegen. Momenteel stabiliseert dit, maar historisch gezien staan de consumentenprijsindex en de producentenprijsindex nog steeds op een hoog niveau.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in 2022 is de tarweprijs gedaald, op basis van positieve oogstverwachtingen voor seizoen 2024-2025. Deze daling zette door tot maart dit jaar, maar daarna zijn de prijzen weer gestegen. De prijsindex van juli 2024 lag op 112 punten. Dit is gelijk aan twee maanden eerder, maar 18% hoger dan het dieptepunt in maart 2024. Ten opzichte van juli vorig jaar, is de af-boerderijprijs met 5% gedaald. De reden voor de stijgende prijzen vanaf maart 2024 is het natte voorjaar, waardoor de oogstramingen iets minder gunstig waren. Inmiddels is het oogstseizoen van start gegaan en wordt duidelijk dat de graanoogsten in Nederland en Europa matig zijn. Op basis hiervan zou je hogere graanprijzen verwachten, maar doordat Europa een netto-exporteur is, heeft het te maken met de ontwikkelingen op de wereldmarkt. Daar liggen de prijzen lager als gevolg van goede graanoogsten in Noord-Amerika. Bovendien is de graanexport uit Oekraïne goed van start gegaan en dat zorgt ook voor prijsdruk op de markt. Hoewel de prijsindex af boerderij de prijzen van Nederlandse zachte tarwe en spelt betreft en niet die van de wereldmarktprijs van harde tarwe, geven de wereldwijde ontwikkelingen wel een gematigde druk op de Nederlandse telersprijzen. Dit verklaart de daling in de telerprijsindex ten opzichte van vorig jaar.
De prijzen voor tarwe op de internationale graanmarkten naderden in maart dit jaar het niveau van de jaren voor het uitbreken van de oorlog. Dat de prijzen tussen maart en eind mei in de lift zaten, is een gevolg van zorgen over de weersomstandigheden op het noordelijk halfrond en berichten over vorstschade in delen van Rusland en Oekraïne. Sinds eind mei is er weer een dalende trend te zien in de tarweprijzen als gevolg van een zwakke internationale vraag en goede graanoogsten in Noord-Amerika. Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2024/2025 op circa 797 miljoen ton (september 2024) en eindvoorraden worden geraamd op circa 255-260 miljoen ton. Historisch gezien is dit nog steeds een laag voorraadniveau.
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
Toelichting op drie niveaus;
Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|