| Actuele voedselprijzen - Brood |
Broodprijzen stabiliseren op een hoger prijsniveau, telersprijzen blijven dalen
|
2-12-2025
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in september 2025 uitgekomen op 126 punten (2020=100). Dat is ongeveer een procentpunt lager dan het prijsniveau van augustus 2025 en 1% hoger dan in september 2024. De producentenprijsindex is uitgekomen op 135 punten in september 2025. Het prijsniveau ligt daarmee nagenoeg gelijk aan een maand eerder en ruim 3% hoger dan het prijsniveau van september 2024. De prijsindex van tarwe af boerderij in september 2025 daalde ten opzichte van augustus 2025 met 5% tot 96 punten en met ruim 14% ten opzichte van dezelfde maand vorig jaar.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in september 2025 uitgekomen op 126 punten (2020=100). Dat is ongeveer een procentpunt lager dan het prijsniveau van augustus 2025 en 1% hoger dan in september 2024. De prijs voor brood in de winkel is de afgelopen maanden redelijk stabiel en blijft op het hogere prijsniveau liggen dat in 2023 is ingezet. De producentenprijsindex is uitgekomen op 135 punten in september 2025 en is daarmee nagenoeg gelijk aan een maand eerder en ruim 3% hoger dan in september 2024.?
?
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren doordat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen de afgelopen jaren gestegen. Dit betekent een stijging van 29% sinds begin 2022 en een stijging van ruim 9% sinds begin 2023. De afgelopen maanden lijken de consumentenprijsindex en producentenprijsindex te stabiliseren op dit hogere prijsniveau, waarbij de producentenprijs nog een kleine opwaartse trend laat zien sinds begin 2024 en momenteel op een historisch hoog niveau staat.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in juli 2022 als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de tarweprijs weer gedaald. Deze daling zette door tot maart 2024, toen de af-boerderijprijs op 94 punten lag. Sindsdien zijn de prijzen weer gestegen tot aan maart dit jaar; vanaf dat moment is er weer een neerwaartse prijstrend te zien. In september 2025 stond de API op 96 punten. Dit is 4% lager dan het prijsniveau in augustus 2025 en nagenoeg gelijk aan het niveau in februari/maart 2024 toen de API ook een lichte daling liet zien. Het hogere prijsniveau tussen maart 2024 en maart 2025 kan worden verklaard door tegenvallende graanoogsten door een nat voor- en najaar in seizoen 2024-2025 in Europa. Dit jaar had de tarweoogst in (West-)Europa meer te vrezen van de aanhoudende droogte, maar dit lijkt mee te vallen. De International Grains Council (ICG) heeft in november een prognose afgegeven van 142,3 miljoen ton, een recordoogst sinds 2021. Ter vergelijking, dit was vorig jaar 119,4 miljoen ton tarwe. De totale aanbodprognose in de EU is 159,4 miljoen ton (inclusief 6,8 miljoen import), waarvan 112,7 miljoen ton wordt gebruikt voor voedsel, de industrie en diervoeder, en 33 miljoen ton wordt geëxporteerd. De eindvoorraad wordt geraamd op 13,8 miljoen ton, aldus de Grains Market Report van de ICG. De dalende prijzen zijn het gevolg van de goede tarweopbrengsten.
Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2025/2026 op 829 miljoen ton (+12 miljoen ton ten opzichte van september 2025). Tarwevoorraden worden geraamd op 1.090 miljoen ton en eindvoorraden op 271 miljoen ton tarwe, aldus het WASDE-rapport van november 2025 (USDA). Dit is voor het eerst in 5 jaar tijd dat de prognose voor de eindvoorraad hoger is dan het jaar daarvoor. De prognose voor de wereldwijde tarweconsumptie stijgt met 4,3 miljoen ton naar 818,9 miljoen ton, met name als gevolg van een hoger tarwegebruik voor diervoeder en resterend gebruik in Rusland, Kazachstan en de Europese Unie.
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
-Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
-Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
-Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|