| Actuele voedselprijzen - Brood |
Broodprijzen stabiliseren op een hoger prijsniveau, telersprijzen stijgen
|
18-3-2025
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in januari 2025 uitgekomen op ruim 128 punten (2020=100). Dat is nagenoeg hetzelfde niveau als in november 2024 en een stijging van circa 2% ten opzichte van januari 2024. De producentenprijsindex is uitgekomen op 132 punten in januari 2025. Het prijsniveau ligt daarmee 1% hoger dan twee maanden daarvoor en een kleine 5% hoger dan het prijsniveau van januari 2024. De prijsindex van tarwe af boerderij in januari 2025 steeg ten opzichte van 2 maanden eerder met ruim 3% tot 120 punten. De stijging ten opzichte van januari 2024 is ruim 13%.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood is in januari uitgekomen op ruim 127 punten (2020=100). Dit is nagenoeg gelijk aan het prijsniveau in november 2024 en iets hoger dan het prijsniveau in de maanden daarvoor waarin de prijsindex tussen de 125 en 126 punten schommelde. De producentenprijsindex is uitgekomen op 132 punten in januari 2025 en ligt daarmee iets boven het prijsniveau van twee maanden daarvoor (131 punten) en een kleine 5% hoger dan in januari 2024.
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren doordat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen afgelopen jaren gestegen. Broodprijzen zijn na de stijging in 2022 nooit flink gedaald. De producentenprijsindex staat op een historisch hoog niveau. We zien een stabilisatie op dit hoge niveau in de consumentprijsindexcijfers, maar de producentenprijsindex stijgt nog verder door en is sinds het begin 2024 met bijna 5% toegenomen.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in 2022 als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de index van tarweprijzen weer gedaald. Deze daling zette door tot maart 2024 toen de af-boerderijprijs op 94 punten lag. Sindsdien zijn de prijzen weer gestegen. De prijsindex van januari 2025 staat op 120 punten. Dit is ruim 3% hoger dan het prijsniveau twee maanden daarvoor, ruim 13% hoger dan in dezelfde maand vorig jaar en zelfs 28% hoger dan het dieptepunt in maart 2024. De reden voor de stijgende prijzen vanaf maart 2024 is het natte voorjaar, waardoor de oogstramingen minder gunstig waren. Inmiddels blijkt dat de graanoogsten in Nederland en Europa matig zijn doordat ook het najaar nat was. Vooral in Frankrijk zijn de opbrengsten erg slecht, waardoor de Europese Unie veel minder tarwe op de wereldmarkt kan brengen. Ook Rusland heeft 10 miljoen minder tarwe dan een jaar geleden, waardoor de Europese graanmarkt het jaar 2025 positief is begonnen met stijgende prijzen. Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2024/2025 op circa 797 miljoen ton (februari 2025 – ICG Market report) en eindvoorraden worden geraamd op circa 264 miljoen ton. Historisch gezien is dit nog altijd een laag voorraadniveau.
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
Toelichting op drie niveaus;
Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|