| Actuele voedselprijzen - Varkensvlees |
Consumentenprijs blijft stijgen, maar prijzen in de aanvoerketen dalen
|
28-10-2024
|
De consumentenprijs blijft stijgen en komt in juli 2024 uit op 125 punten: dat is 3% hoger dan in mei. De industrieprijs en af-boerderijprijs dalen beide, met respectievelijk 1% en 5%. Dit hangt samen met de sterke internationale concurrentie.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijs was in eerdere jaren relatief stabiel rond 100 punten, maar maakte bij het begin van de oorlog in Oekraïne een forse sprong omhoog: in 3 maanden tijd van 103 naar 114 punten. Sinds juni 2022 stijgt deze prijs door en staat in juli 2024 op 125 punten. Dit is 3% hoger dan in mei van dit jaar.
In juli 2024 ligt de varkensvleesprijs in de winkel op 125 punten (ten opzichte van het jaar 2020) en pluimveevlees op 122. Varkensvlees is dus inmiddels relatief sterker gestegen dan pluimveevlees.
De industrieprijs is met 151 punten in juli iets gedaald ten opzichte van mei 2024 (een daling van 1%). Dit is ook zichtbaar in de af-boerderijprijs, die echter relatief sterker is gedaald, van 141 punten in mei naar 134 punten in juli. Dat is een daling van 5%. De daling hangt samen met de afzetmogelijkheden van varkensvlees naar het buitenland. De daling komt niet tot uiting in de getoonde industrieprijs. De industrieprijs voor de afzet naar het buitenland was tot aan de zomer minder sterk gestegen dan die voor de afzet naar het binnenland (zoals in de figuur). Die voor het binnenland staat in juli 2024 op 151 punten, terwijl die voor de afzet naar het buitenland op 133 punten staat. De afzet naar het buitenland is sinds 2020 dus relatief minder aantrekkelijk geworden qua prijsniveau. Dit hangt samen met een sterke concurrentie op de wereldmarkt, wat tot druk op de opbrengstprijs leidt. Het nadeel van lagere opbrengsten op de exportmarkt heeft gevolgen voor de uitbetaalmogelijkheid aan de leveranciers-varkenshouders. Dat verklaart dus ook de relatief sterkere daling van de af-boerderijprijs dan die van de industrieprijs (binnenland).
Opnieuw wordt zichtbaar dat de consumentenprijs zich relatief onafhankelijk beweegt van de industrieprijs en de af-boerderijprijs: de consumentenprijs vertoont verdergaande stijging, terwijl de industrie- en zeker de af-boerderijprijs onder druk staan.
Medio 2024 trekt de markt voor varkensvlees in de industrie weer wat aan. Het is denkbaar dat de gebruikelijke prijsdaling in het najaar dit keer minder sterk zal zijn, omdat het aanbod in de EU redelijk in balans is met de vraag en afzetmogelijkheden. Het lijkt het erop dat de Europese varkensvleesproductie dit en volgend jaar een autonome stijging zal laten zien (want meer varkens per zeug). Het is daarom denkbaar dat de rentabiliteit de komende paar jaren onder druk komt te staan.
Keten
Het varkensvlees wordt in de supermarkt of bij de slager gekocht. Supermarkten en slagers kopen varkensvlees van de vleesindustrie. Die bestaat uit slachterijen en vleesverwerkers. Slachterijen kopen vleesvarkens van veehouders rechtstreeks of via veehandelaren. Veehouders produceren vleesvarkens in gespecialiseerde bedrijven of gesloten bedrijven. Zeugenbedrijven zijn belangrijke toeleveranciers van biggen voor de gespecialiseerde bedrijven. De gesloten bedrijven produceren de eigen biggen.
Toelichting op drie niveaus
Varkenshouderijen
De in totaal circa 2.600 bedrijven met vleesvarkens produceren bijna 16 miljoen vleesvarkens. Hiervan worden bijna 1 miljoen dieren geëxporteerd. Daarnaast worden er circa 5,5 a 6 miljoen biggen over de grens verkocht.
Industrie
De verwerking van varkensvlees is voor een belangrijk deel gekoppeld aan de slachterijen. De grootste vier slachterijen hebben een aandeel van circa 90%. Er zijn in 2023 in Nederland circa 14,7 miljoen varkens geslacht. De vleesindustrie slacht en verwerkt de dieren tot vers vlees en vleeswaren, die voor een groot deel worden geëxporteerd. Voor de productie wordt ook varkensvlees geïmporteerd. De zelfvoorzieningsgraad van de Nederlandse varkensvleesketen ligt op circa 300%.
Afzet
Circa 60% van het varkensvlees en 80% van de vleeswaren wordt in de supermarkt gekocht. Daarnaast loopt ongeveer 35% van het varkensvlees via de buitenhuishoudelijke markt (horeca, ziekenhuizen enzovoort). Consumenten kopen meer varkensvlees in januari, vaak aangemoedigd door reclameacties. Verder wordt meer vlees gekocht in het barbecueseizoen en is er een piek in december. Supermarkten kopen varkensvlees hoofdzakelijk van de Nederlandse vleesindustrie.
Prijsvorming
De prijsontwikkeling van het pakket varkensvlees dat de consument in de supermarkt koopt, is opvallend vlak, zij het dat de gemiddelde prijs in het najaar, vooral in november, iets hoger ligt. De retail heeft een eigen prijsbeleid dat beperkt beïnvloed wordt door de inkoopprijs. Het prijsniveau bij concurrenten, promotieacties en de rol van vlees in het totale productassortiment van supermarkten spelen ook een rol. Prijsbewegingen van industrie (producentenprijs) en boeren (af boerderij) vertonen daarom nauwelijks samenhang met de consumentenprijs. Voor de handel tussen de slachterijen en supermarkten worden jaarcontracten gebruikt. Daarbinnen vindt per vier weken overleg plaats over reclameacties. Afhankelijk van onder andere het weer vinden dagelijks correcties plaats op de bestelde volumes. Slachterijen geven de prijsbewegingen op hun afzetmarkt door aan de varkenshouders. De markten voor varkens en varkensvlees in Noordwest-Europa zijn nauw met elkaar verweven. De prijsvorming is vrij. Door de seizoenseffecten in de afzet op detailhandelsniveau schommelen ook de wekelijkse slachterij- en handelsnoteringen of opbrengsten van vleesvarkens. De EU heeft een zelfvoorzieningsgraad in varkensvlees van circa 120%, wat betekent dat de prijzen mede beïnvloed worden door prijzen op derde markten buiten Europa.
Prijsindices
De consumentenprijsindex (CPI) is gebaseerd op varkensvlees bij supermarkten en slagers. De producentenprijsindex (PPI) is gebaseerd op de opbrengstprijzen van producenten van vers of gekoeld varkensvlees bij afzet naar het binnenland. De af-boerderijprijs is gebaseerd op de wekelijkse noteringen voor slachtvarkens. De indices zijn begin 2024 herzien, waarbij het jaar 2020 op 100% is gezet.
|