| Kosten - Glasgroententeelt |
Forse stijging energiekosten
|
19-12-2022
|
In 2022 zijn de totale kosten voor een gemiddeld glasgroentebedrijf naar verwachting met gemiddeld 23% gestegen in vergelijking met 2021 tot gemiddeld 2,9 mln. euro.
|
De stijging is het gevolg van hogere kosten voor nagenoeg alle kostenposten. De gestegen kosten voor de inkoop van gas, elektriciteit en warmte voor het gemiddelde bedrijf springen hier in negatieve zin uit. In deze raming zijn kosten en opbrengsten voor energie strikt gescheiden. In de praktijk zijn de netto- energiekosten voor een bedrijf uiteraard bepalend. De bedrijfsomvang steeg een kleine 6% en zit in de toename verdisconteerd. De kosten van plantaardige activa (waaronder onder andere uitgangsmateriaal, meststoffen worden ingedeeld), materiële activa (onder andere afschrijvingen en onderhoud) en de kosten van arbeid, al dan niet via derden uitgevoerd, stegen meer dan de toename in de bedrijfsomvang. Alleen de financieringslasten namen minder toe dan de bedrijfsgrootte. Dit alles bij elkaar leidt tot een stijging van geraamde totale kosten met ruim 540.000 euro tot gemiddeld 2,9 miljoen euro aan kosten per bedrijf.
Hogere energiekosten dagen ondernemers uit
Door de hoge energieprijzen worden ondernemers ongekend uitgedaagd in hun ondernemerschapsvaardigheden. De gekozen strategie is, meer dan anders, bepalend voor toekomst van het bedrijf. Veel zal afhangen of en voor hoeveel van de totale energiebehoefte en -verkoop was vastgelegd. Daarnaast is flexibiliteit van de bedrijfsvoering van invloed. Uiteraard zijn daarbij voldoende financiële middelen onontbeerlijk. Zo hebben telers maatregelen genomen door:
-te besparen; maximale besparing van gebruik van energie zonder productieverlies. Denk bijvoorbeeld aan nieuwe uitrustingen voor het teeltproces;
-te extensiveren; verlagen van het energiegebruik met negatieve gevolgen voor de productie/opbrengsten. Denk hierbij aan braak leggen van delen van de kas, ruimer planten, later planten, lagere temperaturen in de kas);
-het optimaliseren van de energievoorzieningen; wanneer telers meerdere typen energievoorzieningen in gebruik hebben, kan door energiemanagement verbeteringen de voordelen van de afzonderlijke installaties proberen te benutten.
Ongetwijfeld zijn alle drie de maatregelen toegepast bij bedrijven in de glasgroenteteelt in 2022. Dit ingrijpen in het productieproces geeft telers nieuwe teeltuitdagingen die enige tijd vragen om te worden ingeregeld, wat soms ten koste gaat van de kwaliteit van eindproducten. De mix van de energievoorziening op een glastuinbouwbedrijf is daarom moeilijk in een gemiddeld bedrijf te vatten, en is daarom ook met de nodige onzekerheid omsloten. In deze raming is ervan uitgegaan dat er een toename van betalingen van 50% is van de ingekochte energieproducten. Een sterke volumedaling van de inkoop bij de sterk oplopende prijzen ligt hieraan ten grondslag. Telers nemen de gecontracteerde hoeveelheid af van hun leverancier. Daarboven wordt er maar mondjesmaat ingekocht. Dit drukt de gemiddelde prijsstijging van gas enigszins. Naast bovengenoemde maatregelen hadden telers het geluk dat het een relatief warm en licht jaar was, wat het gebruikt dempte. Het aantal graaddagen, het aantal dagen dat het waarschijnlijk nodig is om te verwarmen, lag 14% lager dan in 2021 (www.mindergas.nl gemeten tot en met 3 december, op basis van De Bilt). Het lichtniveau lag tot en met oktober 27% hoger in 2022 ten opzichte van 2021 (KNMI, 2022). De inkoop van elektriciteit nam mede af door ongunstige omstandigheden rond de Opslag Duurzame Energie (ODE) en besparende maatregelen.
Op een gemiddeld bedrijf gaat ongeveer 38% van de totale kosten in 2022 op aan energie. In 2021, toen de prijzen van de inkoop van gas ook al fors waren gestegen lag dit percentage op 32%. In 2020 was deze historisch gezien vrij laag met een aandeel van 21%. Gemiddeld genomen over de periode 2001-2020 bestaan 27% van de kosten van een glasgroentebedrijf uit energie.Overigens kan de ontwikkeling van de energiekosten niet los gezien worden van de opbrengsten uit de verkoop van elektriciteit. Energiekosten minus energieopbrengsten zijn de netto-energiekosten. Omdat de elektriciteitsprijzen ook sterk stegen, het eigen gebruik van elektriciteit werd beperkt en de sparkspread (de marge die er zit tussen de opbrengsten van de stroom opgewekt met een wkk-installatie en de kosten van het gas dat nodig is om die stroom op te wekken) veelal zeer gunstig was, konden telers gebruikmaken van de hoge verkoopprijzen van (zelf opgewekte) elektriciteit. Dit kon uiteraard alleen wanneer het bedrijf uitgerust is met een wkk, die gas omzet in elektriciteit, warmte en CO2. De netto-energiekosten daalden hierdoor sterk. In deze raming wordt er zelfs van uitgegaan dat telers hun energiekosten met de verkoop ervan hebben terugverdiend. Ze houden er zelfs nog aan over in deze raming. Uiteraard is dat dus niet voor ieder bedrijf het geval. Als er geen of weinig mogelijkheden waren voor verkoop van energieproducten dan zijn de nettokosten duidelijk anders.
Stijging betaalde arbeidskosten
De arbeidskosten zijn een belangrijke kostenpost op glasgroentebedrijven. De laatste jaren stijgen deze kosten door onder andere krapte op de arbeidsmarkt. Ook in 2022 namen die kosten opnieuw toe. Voor 2022 is geraamd dat de betaalde arbeidskosten per bedrijf met gemiddeld 7% stijgen tot bijna 560.000 euro per bedrijf. De stijging komt voor 6% voor rekening van de toegenomen bedrijfsomvang. De overige 1% komt omdat de lonen stegen en het arbeidsvolume daalde. Dit arbeidsvolume was het saldo van minder belichte teelt in voor- en najaar, waardoor minder personeel nodig was, en juist relatief goede producties in de zomerperiode met een lichte toename van de arbeidsinzet. De lonen bewogen mee met de cao-verhoging. Vast personeel werd veelal behouden.
Kosten materiële activa stijgen
De geraamde kosten voor de duurzame productiemiddelen - dit betreft afschrijvingen op gebouwen en machines en onderhoudskosten en huur - kwamen voor het gemiddelde glasgroentebedrijf in 2022 ongeveer 20% hoger uit dan in 2021. Met name kosten voor afschrijvingen op installaties zijn naar verwachting gestegen. Er is meer geïnvesteerd in energie- en arbeidsbesparende maatregelen zoals isolatie- of energieschermen maar ook het gebruik van (de elektriciteit besparende) ledlampen is toegenomen is de verwachting. Daarnaast stegen de arbeidskosten die nodig zijn voor onderhoudswerkzaamheden. Bovendien wil men in deze hectische tijd geen onnodige risico’s hebben met storingen. Overigens laten de wegingsfactoren die het gemiddelde glasgroentebedrijf samenstellen ook een sterke stijging zien. De geraamde kosten liepen op tot ongeveer 460.000 euro.
Toegerekende kosten flink omhoog
Onder deze verzamelpost in de figuur op agrimatie zijn onder andere de kosten voor uitgangsmateriaal, bemesting en gewasbeschermingsmiddelen opgenomen en allerlei overige kostenposten. Door soms sterk afwijkende startdata van teelten bij telers, werd van de bedrijven die het uitgangsmateriaal opkweken het uiterste gevergd. Hoewel het volume wat minder was, namen de kosten toe door hogere prijzen. Verder namen de overige kosten waar een energie- of arbeidscomponent in zat toe. Denk hierbij aan verpakkingsmaterialen, steenwol matten, plastic en karton. Maar ook pallets werden duurder omdat veel hout daarvoor uit Rusland en Oekraïne kwam. Ook meststoffen vallen onder deze post en ook die worden gemaakt met een sterke energiecomponent. Uiteindelijk stijgen de kosten met 24%.
Financieringslasten beperkt toegenomen
De financieringslasten voor het gemiddelde glasgroentebedrijf zijn in 2022 naar verwachting minder hard gestegen dan de bedrijfsomvang (3,5%). De goede bedrijfsresultaten van de afgelopen paar jaar hebben bedrijven de ruimte geboden om hun schulden af te lossen. Nieuwe leningen worden maar in beperkte mate verstrekt in 2022, is de verwachting.
|