Natuurlijk zijn ook factoren als ondernemerschap, verkoopstrategie, bedrijfsinrichting, investeringsbeslissingen en teeltomstandigheden van invloed op de uiteindelijke resultaten van een individueel bedrijf. Hieronder worden de specifieke ontwikkelingen per gewas weergegeven, waaruit een gemiddeld glasgroentebedrijf zijn opbrengsten genereert.

Tomaat
De Nederlandse tomatenteelt is in 2024 vrijwel weer op het oude niveau (van voor de energiecrisis) wat betreft productiemethodiek. Na de uitdagingen van virussen en hoge energieprijzen in 2022-2023 was de productiemethodiek 2024 vrijwel zoals vanouds. Deze winter werden de lampen in Nederland weer volop gebruikt, en de onbelichte tomatenteelt werd weer op de gebruikelijke tijdstippen aangeplant.

Het totale tomatenareaal (alle segmenten) is, volgens de (voorlopige) Landbouwtelling van het CBS, toegenomen van 1.711 ha in 2023 naar 1.728 ha in 2024. Het areaal losse en cherrytomaten daalde en het areaal trostomaat steeg. Ondanks de beperkte groei van het tomatenareaal en een toename van belichte teelt, hebben in 2024 uitdagende teeltomstandigheden, zoals minder licht in onbelichte teelten en lagere producties van Tomato Brown Rugose Fruit Virus (ToBRFV)-resistente rassen, die op grotere schaal werden ingezet, een negatieve invloed gehad op de totale productie. In deze raming is er dan ook van uitgegaan dat de productie per saldo licht daalde.

De dreiging van het ToBRFV-virus blijft onverminderd aanwezig. Ondanks getroffen preventiemaatregelen ondervinden tomatenbedrijven nog steeds hinder van dit virus. Op 1 maart 2024 stonden 54 bedrijven onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) vanwege besmetting, wat een daling van 3 bedrijven betekent ten opzichte van het voorgaande jaar. De schadeomvang varieert per bedrijf, en de wereldwijde impact van dit virus beperkt zich niet tot Nederland.
Hoewel er resistente rassen beschikbaar zijn, moeten telers strikte hygiëneprotocollen handhaven om de resistentie niet te doorbreken. De tomaten van resistente rassen vertonen echter een lagere kwaliteit, met een doffere kleur, minder glans, zachter vruchtvlees en verminderde productie. Dit vereist een aangepaste teeltbenadering en meer energie-input om de kwaliteit te handhaven.

De stijgende loonkosten hebben telers ertoe aangezet terug te keren naar de teelt van midden- en grove trostomaten, omdat fijne tomaten meer arbeid per vierkante meter vereisen. Hierdoor staat het areaal van kleinere tomatensegmenten onder druk.
In het voorjaar waren de prijzen relatief laag door een verhoogd (buitenlands) aanbod, mede doordat tomatentelers weer een normale plantdatum aanhielden. Weliswaar startte het (teelt)jaar 2024 met donker en koud weer, waardoor de productie later op gang kwam, de buitenlandse tomatenaanvoer is echter normaal geweest.

In deze raming is gerekend met een 10% lagere prijs ten opzichte van 2023 voor tomaten.

Circa 85-90% van de Nederlandse productie wordt verhandeld via een erkende producentenorganisatie (PO), waarbij de drie grootste PO&39;s een gezamenlijk marktaandeel van 65% hebben. Wat betreft de export, hebben Nederlandse tomaten goede toegang tot de Britse markt.

Gemiddelde opbrengst per bedrijf uit tomaten gedaald
De tomatenteelt heeft in 2023 wederom een bijzonder jaar achter de rug. Omdat belichte telers van tomaten in het najaar van 2022 met forse kostenstijgingen te maken kregen, hebben vele telers hun belichte teelt stopgezet. Dit had impact op de volumes in het voorjaar van 2023. Hierdoor was begin 2023 het beschikbare volume Nederlands product beperkt. De prijzen in het eerste kwartaal waren best goed voor de kleinere groep overgebleven telers, veelal door vaste prijsafspraken met afnemers. Ondanks de latere opstart van teelten, herstelde de productieachterstand zich snel naarmate het productieseizoen vorderde omdat belichte telers hun productie hadden verlegd naar het reguliere teeltseizoen. De verkoopprijzen bleven, onverwacht, ook relatief hoog. Wel bleef, net als vorig jaar de productie dit jaar onder druk staan door het ToBrFV-virus. In september 2023 hadden 57 bedrijven te maken met dit virus (NVWA, september 2023). Hierbij stonden de snoeptomaten wat onder prijsdruk. Op een gemiddeld bedrijf zijn de opbrengsten uit tomaat gedaald vooral vanwege andere wegingsfactoren. De mutatie van de opbrengsten van tomaat is van belang voor het gemiddelde glasgroentebedrijf omdat ongeveer 30% van het glasgroenteareaal (2023) uit tomaat bestaat. In het gemiddelde bedrijf is dan ook het belang van tomaat groot.

Paprika
In 2024 werd de Nederlandse paprikateeltsector geconfronteerd met verschillende uitdagingen. Een van de belangrijkste was de aanhoudende problemen met de gezondheid van de wortels, die een terugkerend probleem zijn geworden in de paprikateelt. Deze problemen leidden ertoe dat sommige telers delen van hun gewassen eerder gingen ruimen. Hoewel de exacte oorzaak van deze wortelproblemen onduidelijk blijft, hebben veel telers alternatieve substraten onderzocht, zoals kokosvezels, om gezondere wortelsystemen te bevorderen en de opbrengsten te verbeteren.

Bovendien bleef plaagbestrijding problemen opleveren, met name met de groene stinkwants (Nezara viridula) die schade aanrichtte in paprikagewassen. Het beheersen van dergelijke plagen vereiste intensieve monitoring en handmatige interventies, omdat effectieve chemische oplossingen beperkt waren.

Het areaal paprika is in 2024, volgens de (voorlopige) Landbouwtelling van het CBS, gestegen van 1.488 ha in 2023 naar 1.611 ha in 2024, wat een toename is van 8,3%. Voor deze raming is ervan uitgegaan dat de productie per vierkante meter paprika dit jaar met 2% is afgenomen vanwege problemen met ziekten en plagen en minder zonuren.
Door het donkere weer in het voorjaar kwamen de producties in Nederland moeizaam op gang. Paprika concurreert dan zoals altijd met het Spaanse product dat nagenoeg tegelijk op de markt komt. De Nederlandse telers moeten het bijna altijd van een goed voorjaar hebben, omdat in het najaar normaliter de prijsvorming te wensen overlaat. In deze raming wordt ervan uitgegaan dat de prijzen gemiddeld voor alle kleuren paprika dit jaar 3% minder zijn dan vorig jaar. Door wegingsfactoren (toegenomen aandeel in het totale areaal) stijgen de opbrengsten op een gemiddeld bedrijf echter wel.

Komkommer
Het areaal voor komkommer is in 2023 is, volgens de (voorlopige) Landbouwtelling van het CBS, uitgebreid. Het areaal groeide van 620 ha in 2022 naar 640 ha in 2023 (+6,5%). Als gevolg van energie en de virusproblemen in de tomatenteelt zijn enkele tomatentelers dit jaar overgestapt op komkommerteelt. Deze verschuiving verklaart de toename van het areaal in 2023.
Er wordt in deze raming van uitgegaan dat de productie van komkommer per vierkante meter lager is dan een jaar geleden. Dit komt onder andere doordat het planten later dan gebruikelijk is gedaan om hiermee te bereiken dat er in de kassen niet gestookt hoeft te worden tijdens de (over het algemeen) koude startperiode van de teelt, waarin fors gestookt moet worden om de jonge plantjes te laten groeien. Het donkere weer in het voorjaar van 2023 resulteerde ook in een vertraagde productie. Al met al wordt verwacht dat de productie per vierkante meter in 2023 lager zal zijn dan in 2022. De prijzen van komkommers waren aanzienlijk lager dan het voorgaande jaar. Het jaar 2022 was een uitzonderlijk goed jaar wat betreft de prijsvorming van komkommers. De daling dit jaar mag dan ook worden gezien als een correctie op dit uitzonderlijke jaar.

Komkommeropbrengsten voor gemiddeld bedrijf daalt fors
In 2024 stond de Nederlandse komkommerteeltsector onder glas voor uitdagingen, met name op het gebied van plantgezondheid en plaagbeheer. De sector bleef de effecten van het Cucurbit Aphid-Borne Yellow (CABY)-virus aanpakken, dat eerder voor aanzienlijke oogstverliezen had gezorgd. Sommige telers investeerden in insectenwering om plagen zoals bladluizen en witte vlieg, die virussen verspreiden, te voorkomen. Deze maatregelen verminderden de noodzaak van chemische plaagbestrijding en hielpen de virusdruk te verlagen, hoewel problemen met andere ziekten zoals komkommermozaïek-virus aanhielden.

Bovendien lag de focus steeds meer op duurzame praktijken, waarbij telers experimen-teerden met organische substraten en biologische bestrijdingsmiddelen om de veerkracht van planten te verbeteren. Veranderingen in regelgeving en de verminderde beschik-baarheid van chemische oplossingen vereisten echter voortdurende aanpassing van teeltstrategieën.

Het areaal voor komkommer is in 2024 is, volgens de (voorlopige) Landbouwtelling van het CBS, iets gedaald. Het areaal daalde van 644 ha in 2023 naar 638 ha in 2024 (-/-0,9%).
Er wordt in deze raming van uitgegaan dat de productie van komkommer per vierkante meter lager is dan een jaar geleden. Het donkere weer in het voorjaar van 2024 resulteerde in een vertraagde productie. Al met al wordt in deze raming uitgegaan van een daling van de productie per vierkante meter in 2024 van 1% ten opzichte van 2023.

De komkommerprijzen in 2024 lagen aanzienlijk hoger dan in het voorgaande jaar. Vooral in de zomer en herfst waren de prijzen opvallend goed. Een bijdrage aan deze goede prijs was een populaire TikTok-challenge die wereldwijd viraal ging. Deze trend moedigde consumenten aan om creatieve gerechten te maken met komkommers, zoals unieke salades en snacks. Veel gebruikers deelden hun eigen variaties via sociale media, wat de vraag naar komkommers in supermarkten en groentewinkels aanzienlijk verhoogde.
De hogere prijzen voor komkommers per stuk en een iets lagere productie in vergelijking met vorig jaar hebben geleid tot een stijging in de opbrengsten voor het gemiddelde glasgroentebedrijf. De komkommerprijs 2024 ligt fors boven het 5-jarig gemiddelde.

Opbrengsten uit de verkoop energie gedaald
Glasgroentebedrijven genereren een aanzienlijk deel van hun opbrengsten uit de verkoop van elektriciteit en warmte. Deze verkoop is nauw verbonden met de energiekosten (zie kosten glasgroenten). In vergelijking met sierteeltbedrijven hebben glasgroentebedrijven over het algemeen een grotere bedrijfsomvang. Ondanks dat de sparks pread in 2024 veelal goed was, kwamen in 2024 ook negatieve elektriciteitsprijzen voor als gevolg van een combinatie van overproductie uit hernieuwbare energiebronnen (zon, wind) en een mismatch tussen vraag en aanbod. Om met dergelijke omstandigheden om te gaan, kunnen telers die daarop uitgerust zijn het volgende doen:

Flexibel energiegebruik: telers optimaliseerden hun energieverbruik door energie-intensieve activiteiten, zoals belichting en verwarming, te plannen tijdens periodes met lage of negatieve elektriciteitsprijzen. Dit zorgde voor kostenbesparingen en een betere benutting van het overschot aan energie op het net.
Energielevering: indien beschikbaar, maken telers gebruik van wkk’s, waarmee ze elektriciteit, warmte en CO2 produceren voor hun gewassen. Tijdens perioden van negatieve prijzen konden ze de elektriciteitsproductie verminderen en in plaats daarvan goedkope elektriciteit inkopen, mits dit in hun teeltstrategie paste.
Energieopslag en aanpassingen in teelt: sommige telers investeerden in energie-opslagoplossingen of pasten hun teeltplanning aan om optimaal te profiteren van goedkope energie tijdens periodes van hoge aanbod. Innovatieve systemen zoals warmteopslag of dynamische ledverlichting speelden hierin een rol.
Verbeterde efficiëntie: door te investeren in energiezuinige systemen, zoals ledverlichting, warmteterugwinning, extra energieschermen en isolatie, konden telers hun afhankelijkheid van energie verminderen en hun gebruik optimaliseren tijdens gunstige prijsperiodes.

In deze raming wordt verwacht dat de prijs van de teruggeleverde elektriciteit is gedaald, en het volume is gestegen. Hoewel telers in 2024 weer grotendeels zijn teruggekeerd naar reguliere teeltmethoden en de opgewekte elektriciteit weer meer voor eigen gebruik wordt ingezet (dan voor verkoop aan het net), neemt het totale verkoopvolume toe, onder andere door een ander gebruik van warmtekrachtkoppelingen (wkk’s). Door meer draaiuren van de wkk’s, is er een groter volume elektriciteit geproduceerd en te verkopen. Daarnaast is er bij glasgroentebedrijven een toename te zien van geïnstalleerde zonnepanelen (zon-pv) op bedrijfshallen. Dit heeft geleid tot een hogere productie van zonnestroom, waarvan een deel wordt teruggeleverd aan het net. Ook hebben Nederlandse netbeheerders telers gevraagd om overtollige elektriciteit in te zetten om het elektriciteitsnet stabiel te houden, waarvoor een vergoeding wordt verstrekt. En dan is er ook nog handel in energiecontracten. Het blijft echter onduidelijk in hoeverre bedrijven hun energiecontracten doorverkopen aan andere bedrijven als extra inkomstenbron.
Gemiddeld genomen worden de opbrengsten uit de verkoop van energie in 2024 geraamd op 1.015.000 euro; dit is circa 9% lager dan in 2023. Deze verwachte daling weerspiegelt de volatiele energiemarkt van dit jaar. Deze raming is met enige onzekerheid omgeven gezien de individuele keuzes die ondernemers op dit terrein kunnen maken, ook in de laatste maanden van dit jaar. De definitieve cijfers over 2024 zullen meer inzicht bieden in de werkelijke ontwikkelingen.
Met deze daling vertegenwoordigen de opbrengsten uit de verkoop van elektriciteit nu ongeveer 29% van de totale opbrengsten van een gemiddeld glasgroentebedrijf. Het is echter belangrijk op te merken dat niet elk bedrijf over een wkk-installatie beschikt. Voor bedrijven met alleen een verwarmingsketel kan het hierboven geschetste scenario er significant anders uitzien.

Overige opbrengsten
Andere bronnen van opbrengsten op een glasgroentebedrijf omvatten onder meer diensten die voor derden worden verricht. Hieronder vallen bijvoorbeeld activiteiten zoals het sorteren en verpakken, de verkoop van handelsartikelen en de verhuur van koelcellen. In 2024 wordt verwacht dat deze opbrengsten ongeveer 2% zullen stijgen.