| Stikstofbodemoverschot per ha - Akkerbouw |
Stikstofbodemoverschot stijgt
|
4-9-2023
|
De aan- en afvoer van stikstof op bedrijfsniveau bepalen het bedrijfsoverschot en in belangrijke mate ook het bodemoverschot. De ontwikkelingen in de gemiddelde stikstofbodemoverschotten vertonen daardoor sterke overeenkomsten met de stikstofbedrijfsoverschotten. Over het jaar 2021 komt het bodemoverschot voor de akkerbouwbedrijven waar het LMM op is gericht, gemiddeld uit op 125 kg stikstof per ha. Dit is 11 kg (ofwel 8%) lager dan in het extreem droge jaar 2018.
|
Voor alle grondsoortregio’s geldt dat het stikstofbodemoverschot gemiddeld genomen hoger is dan het bedrijfsoverschot. Anders gezegd: de afvoer van stikstof via gasvormige verliezen weegt niet op tegen de aanvoeren van stikstof via depositie, fixatie en nettomineralisatie. In de Zand- en Lössregio is in 2021 een bodemoverschot van respectievelijk 116 en 94 kg stikstof per ha gerealiseerd. In de Kleiregio ligt het gemiddelde daar ruim boven, met een stikstofbodemoverschot van 129 kg stikstof per ha.
Het bodemoverschot is over 2021 vergelijkbaar (circa 1 kg/ha hoger) met het gemiddelde voor de periode 2016-2020. Over de hele periode 1991-2019 bezien, zijn er op akkerbouwbedrijven in de Zand- en Lössregio nog duidelijker afgenomen stikstofbodemoverschotten. Deze afname is wel minder sterk dan bij de melkveehouderijbedrijven. In de Kleiregio is de afname in stikstofbodemoverschotten minder groot dan in de andere regio’s en deze afname is al grotendeels gerealiseerd voor de komst van het gebruiksnormenstelsel. In de laatste 10 jaar is op de akkerbouwbedrijven gemiddeld gezien juist een stijging in het stikstofbodemoverschot waar te nemen.
Dalende aanvoer via stikstofdepositie
In alle regio’s vormt depositie de belangrijkste extra aanvoerpost voor stikstof op de bodem, die in de loop der jaren wel in omvang is afgenomen. Doordat in de veehouderij de emissie van ammoniak afneemt, daalt de stikstofaanvoer door depositie op de akkerbouwbedrijven ook. In de periode 2002-2021 is deze aanvoerpost gemiddeld 9 kg stikstof per ha afgenomen (-32%). Op de akkerbouwbedrijven in de Lössregio is de depositie in 2021 het hoogst, met een gemiddelde van 25 kg per ha.
Mineralisatie alleen op moerige gronden
De aanvoer via nettomineralisatie betreft de veenafbraak in vooral de moerige bodems op bedrijven in de Veenkoloniën. Als een bedrijf voor 100% op moerige grond ligt, wordt gerekend met een aanvoer via nettomineralisatie van 20 kg stikstof per ha. In 2021 bedraagt de gemiddelde aanvoer via nettomineralisatie in de Zandregio 9 kg stikstof per ha cultuurgrond.
Stabiele aanvoer via fixatie
De stikstofaanvoer via fixatie heeft betrekking op de teelt van vlinderbloemigen zoals erwten, bonen en luzerne. Deze stikstofbinding speelt in de Zand- en Lössregio vrijwel geen rol van betekenis. Daar ligt het vijfjaarlijks gemiddelde over de periode 2017-2021 op ongeveer 1 kg stikstof per ha. In de Kleiregio gaat het, over de periode 2017-2021, om 4 kg stikstof per ha.
Emissie door mestaanwending verschilt per regio
Op akkerbouwbedrijven in de Zand- en Lössregio bedraagt de emissie van stikstof uit aangewende mest 8 kg per ha in 2021. In de Kleiregio is deze emissie hoger door een ander gebruik van technieken voor het aanwenden van mest, te weten 18 kg stikstof per ha. De emissies uit stallen, mestopslagen en beweiding spelen op akkerbouwbedrijven geen rol van betekenis. De afvoer van plantaardige producten is op akkerbouwbedrijven verreweg de belangrijkste afvoerpost voor stikstof.
|