| Actuele voedselprijzen - Brood |
Broodprijzen stabiliseren op een hoger prijsniveau, telersprijzen dalen
|
11-7-2025
|
De consumentenprijsindex van brood en broodproducten is in mei 2025 uitgekomen op 127 punten (2020=100). Dat is ongeveer een halve procentpunt hoger dan het prijsniveau van maart 2025 en mei 2024. De producentenprijsindex is uitgekomen op 134 punten in mei 2025. Het prijsniveau ligt daarmee 1% hoger dan in maart dit jaar en ruim 4% hoger dan het prijsniveau van mei 2024. De prijsindex van tarwe af boerderij in maart 2025 daalde ten opzichte van 2 maanden eerder met ruim 5% tot 110 punten en ligt daarmee iets onder het niveau van mei 2024 toen de index op 111 punten stond.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex van brood is in mei uitgekomen op ruim 127 punten (2020=100). Dit is nagenoeg gelijk aan het prijsniveau van maart 2025 en van mei vorig jaar. De prijs voor brood in de winkel is de afgelopen maanden redelijk stabiel en blijft op het hogere prijsniveau liggen dat in 2023 is ingezet. De producentenprijsindex is uitgekomen op 134 punten in mei 2025 en is daarmee 1% hoger dan het prijsniveau van twee maanden daarvoor en 4% hoger dan in mei 2024.
De consumenten- en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Deze stabiliteit is te verklaren doordat de industrie de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s afdekt met contracten. De prijs van brood was dan ook vrij stabiel en lag lang rond de 100 punten tot eind 2021. Sinds begin 2022 is dit veranderd en zijn de prijzen gaan stijgen als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. Door de oplopende grondstof- en energieprijzen en hogere personeelskosten zijn de productiekosten in de bakkerijen de afgelopen jaren gestegen. Dit betekent een stijging van 26% sinds begin 2022 en een stijging van 7% sinds begin 2023. De afgelopen maanden lijken de consumentenprijsindex en producentenprijsindex te stabiliseren op dit hogere prijsniveau, waarbij de producentenprijs nog een kleine opwaartse trend laat zien sinds begin 2024.
Sinds de recordhoogte van 207 punten in juli 2022 als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne is de tarweprijs weer gedaald. Deze daling zette door tot maart 2024, toen de af-boerderijprijs op 94 punten lag. Sindsdien zijn de prijzen weer gestegen. De prijsindex van mei 2025 laat echter weer een daling zien en staat op 110 punten. Dit is ruim 5% lager dan het prijsniveau in maart 2025, maar nog steeds ruim 17% hoger dan het dieptepunt in maart 2024. De redenen voor de stijgende prijzen vanaf maart 2024 waren minder gunstige oogstramingen als gevolg van het natte voorjaar en daadwerkelijk matige graanoogsten in Nederland en Europa doordat ook het najaar nat was in 2024. Vooral in Frankrijk waren de opbrengsten slecht, waardoor de Europese Unie veel minder tarwe op de wereldmarkt kon brengen. Ook Rusland had 10 miljoen minder tarwe dan een jaar geleden, waardoor de Europese graanmarkt het jaar 2025 positief is begonnen met stijgende prijzen. Dit jaar heeft de graanoogst in (West-) Europa meer te vrezen van de aanhoudende droogte, maar ondanks dat zijn de vooruitzichten nog overwegend positief. De verwachting is dat de oogstopbrengsten dit jaar met 8% stijgen naar 5,8 ton per hectare, het vijfjarig gemiddelde light op 5,55 ton per hectare (Crop monitoring in Europe, May 2025, Vol. 33 No 4, JRC MARS Bulletin).
Wereldwijd ligt de productieraming voor seizoen 2024/2025 op circa 799 miljoen ton en eindvoorraden worden geraamd op circa 270 miljoen ton. De productieraming voor 2025/2026 ligt op 808 miljoen ton en voorraden worden geraamd op 264 miljoen ton. Dit is een historisch hoge wereldwijde productieraming, met name als gevolg van hogere productie in de EU en India. Wereldwijde consumptie zal naar verwachting ook toenemen van 802 miljoen ton in 2024/2025 naar een voorspelde 814 miljoen ton in 2025/2026. Dit is het gevolg van hogere vraag naar tarwe voor humane consumptie, diervoeder en industrieel gebruik in Nigeria, Soedan en India (ICG Market report).
Keten
De keten van brood omvat 6 ketenschakels tot aan consumptie. De eerste stap in de keten is de teelt van graan of tarwe. Vervolgens wordt de tarwe tot meel gemalen in maalderijen die de baktarwe kopen via de wereldmarkt, rechtstreeks van boeren of collecteurs of via termijnmarkten. De maalderij brengt haar meel naar industriële of ambachtelijke bakkerijen die het daarna laten verpakken en distribueren naar de retail of foodservice partijen zoals supermarkten, speciaalzaken en cateringorganisaties.
Toelichting op drie niveaus;
Akkerbouwbedrijven
Het merendeel van de ruim 1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ca. 5600 Nederlandse akkerbouwers (CBS, 2023) wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Industrie
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood- en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn inmiddels ruim 4300 brood- en banketbakkerijen in Nederland, ook wel warme bakkers genoemd (CBS, 2023). Dit is een behoorlijke stijging ten opzichte van het jaar 2007 (start van de CBS-reeks) toen het er nog ca. 2500 waren. Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Het volume dat zij produceren is groot, maar hun aantal is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. Tot 2018 was Meneba de grootste maalderij in Nederland met een marktaandeel van 65%. In 2018 is Meneba overgenomen door het Belgische Dossche Mills, een van de grootste maalderijen van Europa. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. De maalderijen importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland. De top vijf leveranciers van bakkerijgrondstoffen (in willekeurige volgorde) zijn Zeelandia, Beko, Koopmans Meel, Meneba/Dossche Mills en Bakeplus.
Afzet
Hoewel warme bakkers in populariteit groeien, wordt het merendeel van het brood, ruim 80%, nog altijd verkocht in de supermarkten.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen tarwe inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en toeslagen voor kwaliteit.
|