| Actuele voedselprijzen - Brood |
Hogere tarweprijs, broodprijs lager
|
5/6/2021
|
De consumentenprijsindex van brood daalde en stond in januari 2021 op 104 punten (2015=100), iets lager dan twee maanden ervoor en even hoog als in januari 2020. De verkoopprijzen van producenten van brood en broodproducten zijn de afgelopen twee maanden vrijwel onveranderd gebleven. Deze prijzen zijn weinig afhankelijk van de actuele ontwikkelingen op de wereldtarwemarkt, omdat de prijsrisico’s en grondstofvoorziening veelal worden afgedekt door contracten. De wereldwijde vraag naar tarwe is toegenomen, waarbij de voorraden iets afnamen. De prijsindex af boerderij lag in januari op 134 punten, 9% hoger dan in november en 22% hoger dan in januari 2020.
|
Prijsontwikkeling
In januari 2021 is de consumentenprijs van brood uitgekomen op 104 punten, iets lager dan twee maanden daarvoor en nagenoeg even hoog als in januari vorig jaar. In januari 2021 lag de producentenindex op 105 punten, even hoog als in november en eveneens even hoog als een jaar eerder. De vrijwel stabiele prijs van brood houdt verband met het via contracten afdekken van de grondstofvoorziening en de bijbehorende prijsrisico’s door de industrie. De consumentenprijzen en producentenprijzen zijn op korte termijn weinig gevoelig voor veranderende telersprijzen. Wereldwijd werd seizoen 2020 gekenmerkt door goede graanopbrengsten.
Bij de start van het seizoen 2020 - in augustus - daalden de telersprijzen naar 107 punten, maar stegen vervolgens naar 134 punten in januari; dat is 9% hoger dan in november en 22% hoger dan een jaar eerder. Er is wereldwijd een grote vraag naar tarwe (onder andere vanuit China). Het leidt tot hogere prijzen. Daardoor is ook de Europese tarwe (vooral Franse) momenteel concurrerend. De wereldwijde verspreiding van het coronavirus lijkt nauwelijks effect te hebben op de tarwemarkt.
De huidige telersprijs voor tarwe is met 104 punten de hoogste sinds augustus 2013. De opgelopen tarweprijs kent een mix van oorzaken. Rusland, een van de belangrijkste exporteurs, gaat verschillende exportrestricties instellen zoals het belasten van de export van tarwe vanaf half februari tot eind juni. Het Amerikaanse landbouwministerie USDA schat de wereldwijde eindvoorraden in februari bijna 3% lager dan een maand eerder. De tarwevoorraden in de Verenigde Staten en de Europese Unie zijn de laagste in bijna veertig jaar. De VS en de EU vormen samen met Rusland de top 3 van tarwe-exporteurs in de wereld. Hoe kleiner de voorraden, des te lastiger tegenvallers in de oogst kunnen worden opgevangen. Dat heeft een prijsopdrijvend effect. Voor tarwe is de wereldproductie wel groter dan het verbruik, maar vraag en aanbod kruipen dit seizoen steeds verder naar elkaar toe. Ook staat de tarwe voor seizoen 2021 in verschillende landen (VS, Rusland, Oekraïne en Turkije) door neerslagtekorten op een achterstand. Ten slotte wordt de prijs ondersteund door de enorme wereldwijde vraag, door het grotere verbruik van tarwe in vooral China en India. Ook zouden landen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten veel tarwe blijven kopen omdat ze een herhaling van de Arabische lente in 2011 willen voorkomen. Ondanks neerslagtekorten en vorstschade in een enkel continent zijn de vooruitzichten voor de wereldwijde tarweproductie voor het seizoen 2021/2022 gunstig. Verwacht wordt dat de huidige noteringen enigszins onder druk komen maar rond het huidige niveau blijven.
Keten
Brood is te koop in supermarkten, die het betrekken van industriële bakkerijen, en bij ambachtelijke bakkers. De laatsten kopen grondstoffen bij de groothandel voor bakkerijgrondstoffen. Industriële bakkerijen kopen meel of melanges vaak rechtstreeks van de Nederlandse maalindustrie. Die koopt baktarwe voornamelijk op de wereldmarkt via makelaars en handelaren. De laatsten kopen tarwe rechtstreeks van collecteurs, boeren of via termijnmarkten.
Toelichting op drie niveaus
De brood- en deegwarenindustrie bestaat uit brood en banketbakkerijen, de banket- en koekindustrie en de deegwarenindustrie. Er zijn ruim 2.900 brood- en banketbakkerijen in Nederland (CBS, 2019). Industriële bakkerijen produceren het brood voor de supermarkten. Ruim 80% van het brood wordt verkocht in de supermarkten. Het aantal ambachtelijke bakkerijen is dalend. Het aantal industriële bakkerijen is klein en de markt is geconcentreerd. Twee Nederlandse industriële bakkerijen produceren 40 tot 60% van het brood en banket. Meel wordt vaak rechtstreeks gekocht bij maalderijen. De grootste maalderij in Nederland is Meneba, die een aandeel heeft van 65%. Daarnaast kent Nederland twee middelgrote maalderijen en een aantal kleinere. Zij importeren gezamenlijk rond de 80% van de tarwe, voornamelijk uit Frankrijk en Duitsland.
Het merendeel van de 1,1 miljoen ton tarwe die jaarlijks door ruim 7.500 Nederlandse akkerbouwers wordt geproduceerd, is zachte tarwe. Deze is minder geschikt als baktarwe en wordt grotendeels benut als veevoer. Slechts ongeveer 100.000 ton van het in Nederland geproduceerde graan - vooral tarwe - wordt verwerkt door de Nederlandse maalindustrie.
Prijsvorming
Ten opzichte van de prijzen af boerderij zijn de consumentenprijzen en producentenprijzen zeer stabiel. Industriële bakkerijen hebben vaak langlopende relaties met supermarkten, door de complexiteit van het productieproces en de specificaties van hun afnemers. Soms worden meerjarige contracten opgesteld. Prijzen worden daarin niet vastgelegd. De grondstoffen bestaan behalve uit meel, uit ingrediënten als oliën en vetten, suiker, eieren, en enzymen of halffabricaten (mixen) en broodverbetermiddelen. Ook prijsontwikkelingen in deze ketens beïnvloeden de producentenprijs. De beurs van Rouen is een belangrijk ijkpunt voor de prijs waarvoor industriële bakkerijen inkopen. Zij stellen contracten op met maalderijen om hoeveelheden af te dekken. De graanprijs af boerderij fluctueert van jaar tot jaar en is sterk afhankelijk van de vraag- en aanbodontwikkelingen op de mondiale markt. Het weer heeft grote invloed. De graanprijs bestaat uit een basisprijs en een toeslag voor kwaliteit.
Prijsindices
De prijsindex af boerderij betreft de prijzen van Nederlandse zachte tarwe en spelt en niet die van de wereldmarktprijs van harde tarwe.
|