| Actuele voedselprijzen - Rundvlees |
Stabiel hoge prijzen in de rundvleesketen
|
16-4-2024
|
De consumentenprijsindex van rundvlees is in december en januari 2024 gedaald naar 122 punten (2020=100). De prijsindices van rundvlees af boerderij en af verwerker staan in januari 2024 op respectievelijk 147 en 150 punten. De prijzen af boerderij zijn 1% gedaald, maar de prijzen af verwerker zijn 4% gestegen. De prijzen af boerderij en af vleesverwerker zijn nog altijd relatief hoog. Prijzen van energie en voer hadden de prijzen van vlees vanaf half 2021 flink omhooggestuwd en zijn inmiddels gedaald.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijsindex (CPI) voor rund- en kalfsvlees is in januari 2024 op 122 punten (2020=100) geëindigd, dat is ruim 1% lager dan twee maanden geleden. De consumentenprijsindex lag in januari 2024 op dezelfde hoogte als in mei 2022 en 3% lager dan in januari 2023. In de eerste helft van 2021 is de consumentenprijs sterk omhooggegaan. In juli 2023 piekte de consumentenprijs, waarna deze geleidelijk is gedaald.
De prijsindex af vleesverwerking (PPI) is in januari 2024, ten opzichte van november 2023, met bijna 4% gestegen naar 150 punten. Prijzen af verwerker waren in 2021 en 2022 flink gestegen. Vanaf september 2022 zijn de prijzen gaan dalen. De PPI lag in januari 2024 weliswaar bijna 3% lager dan in januari 2023, maar 11% hoger dan in januari 2022 en ligt nog steeds relatief hoog.
De prijsindex af boerderij kwam in januari 2024 uit op 147 punten, een stijging van bijna 1% ten opzichte van november 2023. Sinds mei 2023 is de prijsindex gedaald van 170 punten naar een niveau van ongeveer 147 punten. De prijzen liggen lager dan de recordhoogte van 196 punten in mei 2022, maar zijn nog steeds hoog na een flinke stijging eind 2021 - eerste helft 2022. In januari 2024 zijn prijzen 12% lager dan in januari 2023 en liggen iets onder het niveau van januari 2022. Het aantal runderslachtingen is in de eerste 12 weken van januari bijna 6% hoger dan in dezelfde periode in 2023 en zelfs 20% hoger dan in 2022.
De belangrijkste reden voor de prijsstijgingen in rundvleesprijzen waren marktverstoringen door de oorlog in Oekraïne. Al in de aanloop van dit conflict stegen de prijzen van energie en voer enorm. De marktverstoringen door de oorlog in 2022 volgen de verstoringen tijdens de coronapandemie in 2020-2021 op, toen de prijzen af boerderij juist op een laag niveau kwamen te liggen. Door gedaalde inputprijzen van energie en voer en een gedaalde consumentenvraag naar rundvlees bij een stabiele productie daalden de prijzen in 2023. De PPI en de prijzen af boerderij lijken nu te stabiliseren.
Keten
Consumenten kopen vers rundvlees bij de slager of in de supermarkt. Supermarkten en speciaalzaken kopen vlees via de (importerende) groothandel of rechtstreeks van de vleesindustrie. De Nederlandse vleesindustrie doet ook aan export. Slachterijen kopen runderen rechtstreeks van de veehouders of met tussenkomst van handelaren en commissionairs. Runderen komen uit de vleesstierhouderij of de melkveehouderij. Kalveren komen uit de kalverhouderij. De meeste slachtingen van volwassen runderen in Nederland zijn de slachtingen van het afgestoten melkvee.
Rundveebedrijven
Het Nederlandse rundvlees komt van de melkveehouderij en van de vleesstierhouderij. De circa 23.500 bedrijven met rundvee houden in totaal 3,8 miljoen stuks rundvee, waarvan 167 duizend jongvee voor vleesproductie en circa 1 miljoen vleeskalveren. Ten opzichte van de melkveehouderij is de stierenhouderij een bescheiden tak van de landbouw.
Industrie
De vleesindustrie bestaat uit slachterijen, uitsnijderijen en vleesverwerkers. Nederland telt 285 grote en kleine slachterijen van vlees (geen pluimvee). Slechts negen runderslachterijen en zeven kalverslachterijen slachten meer dan 10.000 runderen per jaar. In 2022 zijn in totaal 482 duizend volwassen runderen geslacht met een totaal geslacht gewicht van 158 duizend ton. Er zijn verder 260 bedrijven die behoren tot de vleesverwerkende industrie. Vooral grotere bedrijven combineren slacht en verwerking.
Afzet
Nederland telt circa 980 grote en kleine groothandels in vlees en vleeswaren. Een deel van deze groothandels betreft importerende en exporterende groothandels. Ook bedrijven in de vleesverwerkende industrie zijn zowel in Nederland als op de buitenlandse markten actief. In 2022 werden meer rundvlees en vleesproducten geëxporteerd dan geïmporteerd. De handelsbalans voor vlees van runderen (vers gekoeld of bevroren) komt op een uitvoerwaarde van 1,1 miljard euro (Eurostat). Van de totale vleesexport is circa 85% export van in Nederland geproduceerd of verwerkt vlees en 15% wederuitvoer of doorvoer.
De Nederlandse consument koopt vlees vooral via supermarkten en via de foodservice (horeca, catering). Beide kennen een aantal grote inkooppartijen. Op de retailmarkt zijn de inkooporganisaties van supermarkten Ahold Delhaize (36% marktaandeel), Jumbo (21% marktaandeel) en Superunie (26% gezamenlijk marktaandeel van aangesloten winkelformules) de belangrijkste afzetpartijen voor de vleesindustrie.
In 2022 werd voor circa 750 mln. euro aan rundvlees verkocht via supermarkten. De consumptie van rundvlees in Nederland is relatief stabiel. In 2021 was het verbruik van rundvlees (15,3 kg) per hoofd van de bevolking iets lager dan de jaren voor corona (15,5 in 2018 en 2019). Dit heeft te maken met het wegvallen van de consumptie van rundvlees in de foodservice en een onvolledige verschuiving van de vraag naar rundvlees voor thuisbereiding.
Er is een seizoenspatroon in de afzet, met pieken in januari, het barbecueseizoen en in december (feestdagenmaand).
Prijsvorming
De prijsontwikkeling van rundvlees wordt beïnvloed door de marktdynamiek in Nederland en in het buitenland. In Nederland maken supermarkten raamcontracten met leveranciers van rundvlees over de prijs en andere voorwaarden, bijvoorbeeld over aanvoervolumes tijdens bijzondere (piek)momenten, maar ook over duurzaamheids- en kwaliteitseisen.
Ondanks de seizoenspatronen volgen de prijzen af boerderij van Nederlandse slachtrunderen, de producentenprijzen en de consumentenprijzen elkaar slechts in beperkte mate. Contracten met de retailers kunnen prijsschommelingen tijdelijk dempen. Ook is het belang van de import van rundvlees voor de consumptie in Nederland groot. Daarbij komt dat de inkoop van vlees slechts één van de kostencomponenten is bij de productie van vlees en vleeswaren in de verwerkende industrie en distributie via de retail.
In het kader van het EU-landbouwmarkt- en prijsbeleid is rundvlees jarenlang een beschermd product geweest, waarbij de overheid de prijs ondersteunde. Door een reeks hervormingen is de markt geliberaliseerd. Vroeger speelden fysieke veemarkten een belangrijke rol. Om verspreiding van veeziektes te voorkomen, zijn de meeste veemarkten aan het begin van deze eeuw gesloten. Met de opkomst van het internet zijn virtuele veemarkten ontstaan die het mogelijk maken voor veehouders de prijsontwikkelingen beter te volgen.
In het kader van het EU-landbouwmarkt- en prijsbeleid is rundvlees jarenlang een beschermd product geweest, waarbij de overheid de prijs ondersteunde. Door een reeks hervormingen is de markt geliberaliseerd. Vroeger speelden fysieke veemarkten een belangrijke rol. Om verspreiding van veeziektes te voorkomen, zijn de meeste veemarkten aan het begin van deze eeuw gesloten. Met de opkomst van het internet zijn virtuele veemarkten ontstaan die het mogelijk maken voor veehouders de prijsontwikkelingen beter te volgen.
|