| Actuele voedselprijzen - Varkensvlees |
Lichte teruggang in prijs varkensvlees in de winkel
|
23-11-2023
|
De winkelprijs van varkensvlees is de afgelopen twee maanden licht gedaald, van 139 punten in juli tot 136 punten in september, een daling van 2%. Ook de industrieprijs en de af-boerderijprijs daalden, respectievelijk met 5 en 10%, naar allebei 183 punten. Hiermee is vooralsnog een einde gekomen aan de doorgaande prijsstijging.
|
Prijsontwikkeling
De consumentenprijs van varkensvlees is sinds het begin van de oorlog in Oekraïne omhoog geschoten, van een niveau van 116 punten in januari 2022 tot 139 punten in juli 2023. Over augustus en september is de prijs echter met 2% gedaald en uitgekomen op 136 punten. Ook de inkoopprijs van varkensvleesproducten voor de retail (namelijk de industrieprijs) is over deze periode met 5% gedaald naar 183 punten. Hiermee is vooralsnog een einde gekomen aan de doorgaande prijsstijging van de industrieprijs. De daling hangt samen met onder andere gedaalde kosten voor energie (o.a. voor koeling, in de logistiek).
Ook de inkoop voor de industrie is goedkoper geworden, door lagere af-boerderijprijzen. Deze zijn de laatste twee maanden met 10% gedaald. De index van af-boerderijprijzen is ook uitgekomen op 183 punten.
De afzet van vlees op markten buiten de EU staat echter onder druk, enerzijds door afnemende vraag vanuit China, anderzijds door een goedkoper aanbod vanuit wereldspelers zoals de Verenigde Staten en Brazilië. Het prijsniveau in de EU ligt beduidend hoger dan bij deze andere grote producent-landen, wat samenhangt met hoge voerprijzen, maar ook met een kleiner aanbod in de Unie. De industrie staat in sommige landen onder druk om de capaciteit te verkleinen, om hiermee kosten te sparen, en omdat het aanbod structureel kleiner lijkt te zijn geworden.
In de Europese Unie is de totale productie van varkensvlees de afgelopen twee jaren gedaald, onder druk van hoge voerprijzen, uitbraken van Afrikaanse varkenspest en toenemende welzijnseisen. De productie in de eerste acht maanden van 2023 lag 5,7% lager dan in dezelfde periode in 2022. Deze daling vindt in vrijwel alle EU-lidstaten plaats. Nu de voerprijzen weer gedaald zijn (16% lager in oktober 2023 dan gemiddeld in het jaar 2022), en de opbrengstprijs gestegen is, is er weer sprake van zwarte cijfers op de varkensbedrijven. De daling in Europese productie lijkt te stabiliseren. De lichte daling van de af boerderijprijs is in lijn met het reguliere seizoenspatroon. Er lijkt dus enigszins rust in de prijzen te zijn gekomen in de productiekolom.
Keten
Het varkensvlees wordt in de supermarkt of bij de slager gekocht. Supermarkten en slagers kopen varkensvlees van de vleesindustrie. Die bestaat uit slachterijen en vleesverwerkers. Slachterijen kopen vleesvarkens van veehouders rechtstreeks of via veehandelaren. Veehouders produceren vleesvarkens in gespecialiseerde bedrijven of gesloten bedrijven. Zeugenbedrijven zijn belangrijke toeleveranciers van biggen voor de gespecialiseerde bedrijven. De gesloten bedrijven produceren de eigen biggen.
Varkenshouderijen
De in totaal circa 2.600 bedrijven met vleesvarkens produceren bijna 18 miljoen vleesvarkens. Hiervan worden ongeveer 0,9 miljoen dieren geëxporteerd. Daarnaast worden er circa 7 miljoen biggen over de grens verkocht.
Industrie
De verwerking van varkensvlees is voor een belangrijk deel gekoppeld aan de slachterijen. De grootste vier slachterijen hebben een aandeel van circa 90%. Er zijn in 2022 in Nederland circa 17,2 miljoen varkens geslacht. De vleesindustrie slacht en verwerkt de dieren tot vers vlees en vleeswaren, die voor een groot deel worden geëxporteerd. Voor de productie wordt ook varkensvlees geïmporteerd. De zelfvoorzieningsgraad van de Nederlandse varkensvleesketen ligt op ruim 300%.
Afzet
Circa 60% van het varkensvlees en 80% van de vleeswaren wordt in de supermarkt gekocht. Daarnaast loopt ongeveer 35% van het varkensvlees via de buitenhuishoudelijke markt (horeca, ziekenhuizen enzovoort). Consumenten kopen meer varkensvlees in januari, vaak aangemoedigd door reclameacties. Verder wordt meer vlees gekocht in het barbecueseizoen en is er een piek in december. Supermarkten kopen varkensvlees hoofdzakelijk van de Nederlandse vleesindustrie.
Prijsvorming
De prijsontwikkeling van het pakket varkensvlees dat de consument in de supermarkt koopt, is opvallend vlak, zij het dat de gemiddelde prijs in het najaar, vooral in november, iets hoger ligt. De retail heeft een eigen prijsbeleid dat beperkt beïnvloed wordt door de inkoopprijs. Het prijsniveau bij concurrenten, promotieacties en de rol van vlees in het totale productassortiment van supermarkten spelen ook een rol. Prijsbewegingen van industrie (producentenprijs) en boeren (af boerderij) vertonen daarom nauwelijks samenhang met de consumentenprijs. Voor de handel tussen de slachterijen en supermarkten worden jaarcontracten gebruikt. Daarbinnen vindt per vier weken overleg plaats over reclameacties. Afhankelijk van onder andere het weer vinden dagelijks correcties plaats op de bestelde volumes. Slachterijen geven de prijsbewegingen op hun afzetmarkt door aan de varkenshouders. De markten voor varkens en varkensvlees in Noordwest-Europa zijn nauw met elkaar verweven. De prijsvorming is vrij. Door de seizoenseffecten in de afzet op detailhandelsniveau schommelen ook de wekelijkse slachterij- en handelsnoteringen of opbrengsten van vleesvarkens. De EU heeft zelfvoorzieningsgraad in varkensvlees van ruim 120%, wat betekent dat de prijsvorming invloed ondervindt van de prijzen op derde markten buiten Europa.
Prijsindices
De consumentenprijsindex (CPI) is gebaseerd op varkensvlees bij supermarkten en slagers. De producentenprijsindex (PPI) is gebaseerd op de opbrengstprijzen van producenten van vers of gekoeld varkensvlees bij afzet naar het binnenland. De af-boerderijprijs is gebaseerd op de wekelijkse noteringen voor slachtvarkens. De indices zijn herzien, waarbij het jaar 2015 op 100% is gezet.
|