Fosfaatbenutting op bodemniveau op akkerbouwbedrijven

De fosfaatbenuttingsgraad op akkerbouwbedrijven aangesloten bij het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) is in 2023 (86%) één procentpunt lager ten opzichte van de benutting in het voorgaande jaar (87%), maar hoger dan het langjarig gemiddelde van de 5 voorgaande jaren. Van de akkerbouwbedrijven behaalde 25% een benuttingsgraad van ten minste 98% terwijl 75% van de akkerbouwbedrijven minstens 70% scoorde. Met het mestbeleid streeft men naar evenwichtsbemesting (inclusief een onvermijdbaar verlies van 5 kg fosfaat per ha) en het verlagen van hoge fosfaatbodemtoestanden.

Fosfaataanvoer daalt, benutting stijgt: efficiëntie neemt toe

Tussen 2006 en 2023 is de fosfaataanvoer op akkerbouwbedrijven gedaald van gemiddeld 82 naar 60 kg per ha, wat een afname is van 24%. Deze daling komt vooral door strengere fosfaatgebruiksnormen, die afhankelijk zijn van het grondgebruik en sinds 2010 ook van de fosfaattoestand van de bodem. In 2023 is de fosfaatafvoer relatief laag, met gemiddeld 48 kg per ha. Over het algemeen is de fosfaatafvoer redelijk stabiel, hoewel er jaarlijkse schommelingen zijn door wisselende gewasopbrengsten en teeltomstandigheden. Dankzij de dalende aanvoer en stabiele afvoer is de fosfaatbenuttingsgraad op bodemniveau sterk gestegen: van 61% in 2006 naar 86% in 2023. Dit betekent dat een groter deel van de beschikbare fosfaat wordt omgezet in oogstbare gewassen, terwijl minder fosfaat in de bodem achterblijft als overschot. Hierdoor neemt de kans op fosfaatverlies naar grond- en oppervlaktewater af.

Variatie tussen regio’s en bedrijven

In 2023 ligt de benuttingsgraad bij 50% van de akkerbouwbedrijven tussen de 70% en 98%. Een kwart van de bedrijven scoort lager dan 70%, terwijl 25% boven de 98% uitkomt. In de Lössregio is de benutting zelfs 115%, doordat planten meer fosfaat opnemen dan er via meststoffen wordt aangevoerd; het verschil komt uit de bodemvoorraad. De benuttingsgraad in de Klei- en Zandregio ligt lager, met respectievelijk 823 en 90%. Enkel in de Kleiregio is een daling van de benuttingsgraad zichtbaar in 2023. Deze regio heeft door het natte najaar meer problemen gehad om gewassen te oogsten, en heeft daarmee een lage fosfaatafvoer.