Stikstofbenutting op bodemniveau op akkerbouwbedrijven

Tussen 2018 en 2022 benutten akkerbouwbedrijven, binnen het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM), gemiddeld 52% van de stikstof die op hun bodem terechtkwam. In 2023 was dit iets lager, met 50%. De benuttingsgraad in de Kleiregio was in 2023 met 47% het laagst ten opzichte van de andere regio’s. Bedrijven in de Lössregio hadden in 2023 een gemiddelde van benuttingsgraad van 57%.

Uit de cijfers blijkt dat driekwart van de LMM-bedrijven een stikstofbenutting haalt van minstens 43%, terwijl een kwart boven de 55% uitkomt. Door gewassen zo efficiënt mogelijk stikstof te laten gebruiken, blijft er minder overschot in de bodem achter. Dit overschot kan namelijk deels of helemaal wegspoelen, wat schadelijk is voor het milieu. Een hoge benuttingsgraad helpt dus om deze risico’s te beperken. Echter, vanwege wisselende (weers)omstandigheden is het soms lastig om goede gewasopbrengsten te verkrijgen, waardoor de stikstofafvoer laag is, en daarmee de benuttingsgraad daalt.

Lagere stikstofaanvoer

De afvoer van stikstof is in 2023 (114 kg stikstof per ha) lager in vergelijking met het vijfjarig gemiddelde van voorgaande jaren (2018-2022), terwijl de aanvoer van stikstof in 2023 (234 kg N per ha) vergelijkbaar is met het gemiddelde van de vijf voorgaande jaren. De stikstofafvoer is wel vaker laag geweest, maar de stikstofaanvoer is over het algemeen vrij stabiel. De variatie in de benutting van stikstof op akkerbouwbedrijven wordt vooral veroorzaakt door de gerealiseerde gewasopbrengsten.

Historisch gezien toont de stikstofafvoer een wisselend patroon. Tot 2014 was er een duidelijke stijging, maar sinds 2015 schommelen de waarden. Droge jaren zoals 2018 lieten een lagere gewasafvoer zien, terwijl in betere jaren zoals 2017, 2019 en 2022 de afvoer juist hoger lag. Dit benadrukt hoe sterk weersomstandigheden de stikstofbenutting via gewassen kunnen beïnvloeden.