Monitor Duurzaam Voedsel 2022: aandeel duurzaam voedsel in de voedselbestedingen licht gedaald naar 18%. |
13-9-2023 |
In 2021 was dit aandeel nog 19%. De belangrijkste oorzaken van deze daling zijn de verschuiving van de consumentenvraag van de detailhandel terug naar de foodservice na COVID-19 en de stijgende prijzen van voedsel.
De consumentenbestedingen aan duurzaam voedsel zijn in 2022 met 13% gegroeid naar € 10,8 mld. De totale bestedingen aan voedsel zijn gestegen met 15%, goed voor €58.5 mld. Inflatie en een verschuiving van de consumentenvraag van de detailhandel naar de foodservice na COVID-19 spelen een belangrijke rol bij deze ontwikkelingen. De stijging in de afzet van duurzaam en het totaal aan voedsel is vooral in de foodservice relatief groot, maar het aandeel duurzaam voedsel daar is veel lager dan in de detailhandel.
Dit staat in de Monitor Duurzaam Voedsel 2022 samengesteld door Wageningen Economic Research in opdracht van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Gekeken werd naar de supermarkten, de foodservice (horeca, catering, zorginstellingen, en recreatie) en de speciaalzaken voor duurzame voeding zoals de reformwinkel.
Productgroepen
Als je kijkt naar het aandeel van duurzaam voedsel bij alle afzonderlijke productgroepen, is deze licht gedaald of gelijk gebleven. Het aandeel van producten met een keurmerk is het meeste gedaald bij Eieren (van 66% naar 60%) en Vis (57% naar 53%). Wel zijn in alle productgroepen bestedingen aan duurzaam voedsel gestegen. Dat is het meest te zien bij Dranken (27%).
Foodservice
De foodservice laat in 2022 een verder herstel zien in de afzet van duurzaam en overig voedsel. Na de periode van COVID-19-gerelateerde beperkingen in 2020 en 2021 zijn de bestedingen aan voedsel in dit verkoopkanaal weer op het niveau van vóór corona. De bestedingen aan duurzaam voedsel zijn met 52% gestegen, de totale bestedingen met 43% ten opzichte van 2021.
Supermarkten en speciaalzaken
Supermarkten en speciaalzaken voor duurzame voeding (vooral verkoop van voedingsmiddelen van biologische en biodynamische oorsprong) hebben in 2022 te maken met een verschuivende vraag van de retail terug naar de foodservice na COVID-19. Tegelijkertijd is de stijging in bestedingen in deze kanalen lager dan de voedselprijsstijgingen van 10-11%, en bij speciaalzaken voor duurzame voeding zelfs negatief.
De bestedingen aan duurzaam voedsel in de supermarkten in 2022 zijn 10% hoger dan in 2021, aan totaal voedsel 6%. Speciaalzaken voor duurzame voeding kennen een daling van 4% in de bestedingen. Dit geeft aan dat in supermarkten relatief evenveel aan duurzaam voedsel is besteed als in 2021, maar ook dat de volumes van verkochte producten in beide afzetkanalen zijn afgenomen.
Grootste bestedingen aan keurmerken Beter Leven, Rainforest Alliance en Biologisch
Consumenten besteedden circa €3,8 mld. aan producten met het Beter Leven keurmerk. Aan Rainforest Alliance gaven ze € 2,6 mld. uit en Biologisch € 1,8 mld. De grootste procentuele stijging in de bestedingen is te zien bij producten met Rainforest Alliance (+16%). Voor Rainforest Alliance geldt dat dit keurmerk in toenemende mate op producten is te vinden die eerder het keurmerk UTZ Certified hebben gedragen. Begin 2018 is Rainforest Alliance gefuseerd met UTZ Certified. UTZ Certified wordt in de loop van de tijd uitgefaseerd. De bestedingen aan producten met UTZ Certified zijn meegenomen in de bestedingen aan Rainforest Alliance.
Beter Leven (€ 3,8 mld. consumentenbestedingen) is in 2022 het grootste keurmerk in de bestedingen in de gemeten verkoopkanalen, gevolgd door Rainforest Alliance (€ 2,6 mld.) en Biologisch (€ 1,8 mld.). Naar schatting heeft de Nederlandse consument in 2022 nog enkele miljoenen euro’s extra besteed aan duurzaam voedsel met het keurmerk Biologisch in de verkoopkanalen die niet meegenomen zijn in deze monitor, zoals winkels in buitenlandse voeding, ambulante handel, puur onlinehandel, en voedingsspeciaalzaken als bakkerijen, slagerijen en delicatessenwinkels.
Vlees en vleeswaren is de productgroep met de grootste toename van het aandeel van voedsel met een keurmerk. Die nam toe van 43% in 2021 naar 47% in 2022. Dit heeft te maken met een sterke groei in het aanbod van pluimveevlees en -vleeswaren met het Beter Leven keurmerk.
Over de Monitor Duurzaam Voedsel 2022
De Monitor Duurzaam Voedsel 2022 is samengesteld in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Het ministerie van LNV wil inzicht in de verduurzaming van voedselketens in Nederland. Om dit inzicht te verkrijgen is gekozen voor een monitor die geïntegreerde informatie bevat over de stand van zaken en de ontwikkeling van consumptie van duurzaam voedsel op de Nederlandse markt. In de brief aan de Tweede Kamer ‘Perspectieven voor agrarische ondernemers’ geeft de minister van LNV aan dat zowel de ketenpartijen als de consumenten een rol hebben in de verduurzaming.
Duurzaam voedsel wordt in de Monitor Duurzaam Voedsel 2022 gedefinieerd als voedsel waarbij tijdens de productie en verwerking meer rekening is gehouden met milieu, dierenwelzijn en/of sociale aspecten dan wettelijk verplicht is. Voor de Monitor Duurzaam Voedsel 2022 zijn de consumentenbestedingen aan voedingsmiddelen die door consumenten op één of meer aspecten als duurzaam kunnen worden herkend als uitgangspunt genomen. De herkenbaarheid is gebaseerd op keurmerken met onafhankelijke controle. Deze invalshoek is mede gekozen omwille van de meetbaarheid. Foodserviceproducten worden vlak voordat ze aan consumenten verkocht vaak ter plekke van verpakking ontdaan, bewerkt of uit verschillende ingrediënten gemaakt. Daarom is specifiek voor foodservice de herkenbaarheid voor leveranciers en afnemers gekozen als uitgangspunt.
In het onderzoek wordt naar de artikelen gekeken die aangeboden worden aan de consument (en niet bijvoorbeeld de grondstoffenmarkt). Consumentenartikelen die van gecertificeerde grondstoffen gemaakt zijn mogen, mits voldaan wordt aan de regels van de betreffende keurmerkhouder, een keurmerk dragen. Het kan echter zo zijn dat sommige van deze artikelen (in één van de periodes) op de consumentenmarkt zonder een zichtbaar keurmerk worden verkocht. Omdat consumenten deze artikelen niet als duurzaam kunnen herkennen, en dus waarschijnlijk als producten zonder een keurmerk zien, tellen deze niet mee in de bestedingen aan duurzaam voedsel.
Monitor Duurzaam Voedsel (rapport)
|