Fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven
Laatste update: 26 augustus 2025 Update frequentie: Jaarlijks
Op de akkerbouwbedrijven binnen de doelpopulatie van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM), is het fosfaatbodemoverschot met 11 kg per ha, één kilo lager dan het voorgaande jaar. In de periode 2006 – 2014 heeft een flinke daling plaatsgevonden, daarna is het relatief stabiel, hoewel er schommelingen optreden vanwege tegenvallende gewasopbrengsten door extreem weer.
Gemiddeld
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
Sinds 2006 is het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven met 72% flink afgenomen tot 11 kg per ha in 2023.
Spreiding
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De spreiding in het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven in 2023 bedroeg 2 tot 22 kg per ha (25-75-procentwaarden). De mediaan (middelste waarneming) bedroeg 12 kg fosfaat per ha.
Regio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
In de Kleiregio is het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven het hoogst, gevolgd door de Zandregio. In de Lössregio is het fosfaatbodemoverschot in 2023 negatief.
Historische data
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
In de jaren negentig bedroeg het gemiddelde fosfaatbodemoverschot bijna 50 kg fosfaat per ha. De eerste jaren na de eeuwwisseling was dit niveau al fors gedaald naar 37 kg fosfaat per ha.
In de Kleiregio is in 2023 het fosfaatbodemoverschot gestegen naar 14 kg per ha, terwijl in de Zand en Lössregio (respectievelijk 9 en -13 kg per ha in 2023) een daling zichtbaar is ten opzichte van 2022. In de Kleiregio is de fosfaatafvoer fors lager door tegenvallende gewasopbrengsten, terwijl de fosfaataanvoer slechts licht gedaald is.
Zandregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven in de Zandregio bedroeg in 2023 6 kg per ha. De helft van het aantal akkerbouwbedrijven heeft een fosfaatbodemoverschot wat in 2023 lag tussen de 2 en 16 kg per ha.
Kleiregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2023 17 kg per ha. De helft van het aantal akkerbouwbedrijven heeft een fosfaatbodemoverschot wat in 2023 lag tussen de 6 en 25 kg per ha.
Lössregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbodemoverschot op akkerbouwbedrijven in de Lössregio bedroeg in 2023 -13 kg per ha. De helft van het aantal akkerbouwbedrijven heeft een fosfaatbodemoverschot wat in 2023 lag tussen de -21 en -6 kg per ha.
Dalende fosfaataanvoer door beleid
Onder invloed van aanscherpingen in het mestbeleid is de totale fosfaataanvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de periode 2006-2023 met 32% afgenomen naar gemiddeld 59 kg per ha in 2023. Met name kunstmestgebruik is flink gereduceerd, hoewel in de regio’s waar kunstmestgebruik sowieso al laag was (Zand- en Lössregio) ook een duidelijke afname in organische mest zichtbaar is.In de Zandregio lag de totale fosfaataanvoer in 2023 (56 kg fosfaat per ha) ongeveer 34% lager dan in 2006. In de Kleiregio was het verschil in aanvoer tussen 2006 en 2023 29% (2023: 61 kg fosfaat per ha) en in de Lössregio was dit zelfs 54% (2023: 40 kg fosfaat per ha).
Nederland
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op akkerbouwbedrijven bedroeg in 2023 gemiddeld 59 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via organische mest. Ten opzichte van 2022 is sprake van een daling.
Zandregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op akkerbouwbedrijven in de Zandregio bedroeg in 2023 gemiddeld 56 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via organische mest. Ten opzichte van 2022 is sprake van een daling.
Kleiregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2023 gemiddeld 61 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via organische mest. Ten opzichte van 2022 is sprake van een daling.
Lössregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op akkerbouwbedrijven in de Lössregio bedroeg in 2023 gemiddeld 40 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via organische mest. Ten opzichte van 2022 is sprake van een flinke daling.
Fosfaatafvoer wisselt jaarlijks, maar blijft over de jaren heen stabiel
De fosfaatafvoer op akkerbouwbedrijven is vrijwel volledig afkomstig uit de geoogste gewassen. Hierin treden jaarlijks wisselingen op (vanwege wisselende groeiomstandigheden), waardoor ook de fosfaatafvoer wisselt. In 2023 is de gemiddelde fosfaatafvoer 47 kg per ha, en daarmee 3% lager dan het gemiddelde van de vijf voorgaande jaren. In alle regio’s is de afvoer van fosfaat lager dan het voorgaande jaar. De fosfaatafvoer in de Lössregio is over het algemeen iets hoger in vergelijking met de Zand- en Kleiregio. Over de periode 2006-2023 was dit gemiddeld 54 kg fosfaat per ha, terwijl in de Zand- en Kleiregio dit respectievelijk 49 kg en 50 kg was.Nederland
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaatafvoer op akkerbouwbedrijven bedroeg in 2023 gemiddeld 47 kg per ha. Deze afvoer bestaat volledig uit afvoer via plantaardige producten (gewassen).
Zandregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaatafvoer op akkerbouwbedrijven in de Zandregio bedroeg in 2023 gemiddeld 49 kg per ha. Deze afvoer bestaat volledig uit afvoer via plantaardige producten (gewassen). Dit is lager in vergelijking met 2022.
Kleiregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaatafvoer op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2023 gemiddeld 47 kg per ha. Deze afvoer bestaat volledig uit afvoer via plantaardige producten (gewassen). Dit is lager in vergelijking met 2022.
Lössregio
De grafieken op deze pagina zijn visueel gepresenteerd en zijn niet goed leesbaar met screenreaders.
Grafiek wordt geladen...
De fosfaatafvoer op akkerbouwbedrijven in de Lössregio bedroeg in 2023 gemiddeld 54 kg per ha. Deze afvoer bestaat volledig uit afvoer via plantaardige producten (gewassen). Dit is lager in vergelijking met 2022.
Over de indicator
Deze indicator beschrijft de aanvoer en de afvoer en het fosfaatbodemoverschot per ha uitgedrukt in kg fosfaat per ha. Het fosfaatbodemoverschot is de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau. Het fosfaatbodemoverschot is gelijk aan het fosfaatbedrijfsoverschot.De aanvoer van fosfaat bestaat uit de aanvoer van kunstmest, dierlijke mest, overige organische meststoffen, voer, dieren, plantaardige producten en overige producten. Aanvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De afvoer van fosfaat bestaat uit de afvoer van dierlijke producten, dieren, gewassen en plantaardige producten, dierlijke mest en overige organische meststoffen en overige producten. Afvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De gehalten in de afvoer van gewassen en plantaardige producten zijn gebaseerd op forfaits en gemiddelden van waardebepalingen. Daarmee is de variatie in de afvoer van nutriënten met gewassen en plantaardige producten uitsluitend afhankelijk van de hoeveelheid afvoer. De indicator fosfaatbodemoverschot beschrijft de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau. In tegenstelling tot stikstof is voor fosfaat het bodemoverschot gelijk aan het bedrijfsoverschot. Dat komt doordat voor fosfaat geen aanvoer van en afvoer naar de lucht en de bodem wordt verondersteld.
Aanvoerposten van het bedrijf
- Kunstmest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van kunstmeststoffen.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
- Voer: Saldo van alle aanvoer en voorraadafnames van alle voedermiddelen (krachtvoer, ruwvoer en andere).
- Dieren:Enkel de aanvoer van dieren.
- Plantaardige producten (zaai-, plant- en pootgoed): Enkel de aanvoer van plantaardige producten.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
Afvoerposten van het bedrijf
- Dierlijke producten (melk, wol, eieren): Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle dierlijke producten (melk en overige dierlijke producten).
- Dieren: Saldo van afvoer en voorraadmutatie van dieren en vlees.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er sprake is van een nettoproductie (afvoer).
- Gewassen en overige plantaardige producten: Saldo van afvoer en voorraadmutatie plantaardige producten (gewassen niet bestemd voor ruwvoer), voorraadtoenames en verkopen ruwvoer.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoproductie (afvoer) is.
Bron en getoonde groep bedrijven
De gegevens voor de indicatoren zijn afkomstig uit het Bedrijveninformatienet van Wageningen Social & Economic Research. Binnen het Bedrijveninformatienet verzamelt Wageningen Social & Economic Research bedrijfsgegevens over ongeveer 1.500 individuele land- en tuinbouwbedrijven. De verzamelde gegevens betreffen vooral financieel-economische en duurzaamheidsgegevens.Alleen bedrijven in het Bedrijveninformatienet die binnen de definitie van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) vallen, worden getoond. Voor de bedrijven geldt dat ze minimaal 25.000 euro Standaardopbrengst hebben en 10 of meer ha cultuurgrond gebruiken.