Stikstofbedrijfsoverschot op akkerbouwbedrijven
Laatste update: 17 december 2024 Update frequentie: Jaarlijks
Op akkerbouwbedrijven binnen het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) bedraagt het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot in 2023 112 kg per ha: dit is een stijging ten opzichte van 2022, maar vergelijkbaar met het overschot in 2021. Met name in de Kleiregio is een stijging in het stikstofbedrijfsoverschot zichtbaar.
Gemiddeld
Grafiek wordt geladen...
Het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot op akkerbouwbedrijven schommelt in de periode 2006-2023. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Spreiding
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot is in 2023 gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar tot 113 kg stikstof per ha. De helft van de akkerbouwbedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot tussen de 79 en 142 kg per ha in 2023. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Regio
Grafiek wordt geladen...
In 2023 is in de Kleiregio het stikstofbedrijfsoverschot flink gestegen ten opzichte van het voorgaande jaar tot 131 kg per ha. In de Zandregio is een lichte toename te zien ten opzichte van het voorgaande jaar, terwijl in de Lössregio juist een lichte afname te zien is. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Historische data
Grafiek wordt geladen...
In de jaren negentig was het stikstofbedrijfsoverschot op akkerbouwbedrijven gemiddeld 126 kg per ha. Na de eeuwwisseling is een reductie in het stikstofbedrijfsoverschot zichtbaar: in de periode 2002-2005 was dit 87 kg per ha.
Het stikstofbedrijfsoverschot is het verschil tussen stikstofaanvoer en stikstofafvoer. Op akkerbouwbedrijven bestaat de stikstofaanvoer hoofdzakelijk uit organische mest en kunstmest, daarnaast wordt zaai- en pootgoed aangevoerd (dit wordt geschaard onder plantaardige producten). Stikstofafvoer bestaat voornamelijk uit gewasopbrengsten (plantaardige producten). Omdat gewasopbrengsten jaarlijks sterk kunnen verschillen door wisselende weersomstandigheden, wisselt het stikstofbedrijfsoverschot ook jaarlijks. In de Kleiregio is het stikstofbedrijfsoverschot aanzienlijk hoger in vergelijking met de Zand- en Lössregio.
Zandregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) voor het stikstofbedrijfsoverschot in de Zandregio is 87 kg per ha in 2023, 50% van de bedrijven heeft een bedrijfsoverschot tussen de 62 en 109 kg per ha. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) voor het stikstofbedrijfsoverschot in de Kleiregio is 135 kg per ha, 50% van de bedrijven heeft een bedrijfsoverschot tussen de 112 en 159 kg per ha. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) voor het stikstofbedrijfsoverschot in de Zandregio is 61 kg per ha, 50% van de bedrijven heeft een bedrijfsoverschot tussen de 35 en 76 kg per ha. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Stikstofafvoer lager in 2023
In alle regio’s is de stikstofafvoer in 2023 lager in vergelijking met 2022. Met name in de Kleiregio is de gemiddelde stikstofafvoer 10 kg lager dan het gemiddelde van de 5 voorgaande jaren (2018-2022). Tegelijkertijd blijft de stikstofaanvoer redelijk stabiel met 240 kg per ha. Het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot in de Kleiregio komt in 2023 op 131 kg per ha uit. Mogelijk heeft het natte najaar ervoor gezorgd dat gewassen niet geoogst zijn. Akkerbouwers in de Kleiregio hebben hier vermoedelijk meer last van gehad dan in de Zand- en Lössregio. Omdat het water sneller wegzakt op zand- en lössgrond dan kleigrond, waren deze percelen beter begaanbaar.In de Lössregio laat de stikstofaanvoer een dalende trend laat zien. Sinds 2006 is de aanvoer met 24% gedaald, terwijl de stikstofafvoer relatief stabiel is. Ook in de Zandregio is een dalende trend zichtbaar, maar minder sterk (-9% ten opzichte van 2006) en met meer schommelingen in vergelijking met de Lössregio.
Nederland
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofaanvoer per ha op Nederlandse akkerbouwbedrijven is behoorlijk stabiel. In 2023 werd per ha 101 kg N in de vorm van kunstmest en 122 kg N in de vorm van organische mest aangevoerd, en daarnaast nog 2 kg N in de vorm van zaai- en pootgoed (plantaardige producten). Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Zandregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofaanvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Zandregio is licht gedaald in 2023 ten opzichte van het voorgaande jaar. Per ha werd 57 kg N in de vorm van kunstmest en 144 kg N in de vorm van organische mest aangevoerd, en daarnaast nog 3 kg N in de vorm van zaai- en pootgoed (plantaardige producten). Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofaanvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio is licht gestegen in 2023 ten opzichte van het voorgaande jaar. Per ha werd 129 kg N in de vorm van kunstmest en 109 kg N in de vorm van organische mest aangevoerd, en daarnaast nog 2 kg N in de vorm van zaai- en pootgoed (plantaardige producten). Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofaanvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Lössregio is licht gedaald in 2023 ten opzichte van het voorgaande jaar. Per ha werd 81 kg N in de vorm van kunstmest en 102 kg N in de vorm van organische mest aangevoerd, en daarnaast nog 2 kg N in de vorm van zaai- en pootgoed (plantaardige producten). Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Nederland
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofafvoer per ha op Nederlandse akkerbouwbedrijven is gedaald in 2023. Per ha werd 113 kg N in de vorm van plantaardige producten afgevoerd. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Zandregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofafvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Zandregio is licht gedaald in 2023 ten opzichte van het voorgaande jaar. Per ha werd 120 kg N in de vorm van plantaardige producten afgevoerd. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofafvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Kleiregio is flink gedaald in 2023 ten opzichte van het voorgaande jaar. Per ha werd 108 kg N in de vorm van plantaardige producten afgevoerd. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De gemiddelde stikstofafvoer per ha op akkerbouwbedrijven in de Lössregio is licht gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar. In 2023 werd per ha 122 kg N in de vorm van plantaardige producten afgevoerd. Het jaar 2023 betreft voorlopige cijfers.
Over de indicator
Deze indicator beschrijft de aanvoer en de afvoer van stikstof en het stikstofbedrijfsoverschot, uitgedrukt in kg stikstof per ha. Het stikstofbedrijfsoverschot is de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau.De aanvoer van stikstof bestaat uit de aanvoer van kunstmest, dierlijke mest, overige organische meststoffen, voer, dieren, plantaardige producten en overige producten. Aanvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De afvoer van stikstof bestaat uit de afvoer van dierlijke producten, dieren, gewassen en plantaardige producten, dierlijke mest en overige organische meststoffen en overige producten. Afvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De gehalten in de afvoer van gewassen en plantaardige producten zijn gebaseerd op forfaits en gemiddelden van waardebepalingen. Daarmee is de variatie in de afvoer van nutriënten met gewassen en plantaardige producten uitsluitend afhankelijk van de hoeveelheid afvoer.
De indicator stikstofbedrijfsoverschot betreft het saldo van de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau.
Aanvoerposten van het bedrijf
- Kunstmest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van kunstmeststoffen.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
- Voer: Saldo van alle aanvoer en voorraadafnames van alle voedermiddelen (krachtvoer, ruwvoer en andere).
- Dieren:Enkel de aanvoer van dieren.
- Plantaardige producten (zaai-, plant- en pootgoed): Enkel de aanvoer van plantaardige producten.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
Afvoerposten van het bedrijf
- Dierlijke producten (melk, wol, eieren): Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle dierlijke producten (melk en overige dierlijke producten).
- Dieren: Saldo van afvoer en voorraadmutatie van dieren en vlees.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er sprake is van een nettoproductie (afvoer).
- Gewassen en overige plantaardige producten: Saldo van afvoer en voorraadmutatie plantaardige producten (gewassen niet bestemd voor ruwvoer), voorraadtoenames en verkopen ruwvoer.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoproductie (afvoer) is.
Bron en getoonde groep bedrijven
De gegevens voor beide indicatoren zijn afkomstig uit het Bedrijveninformatienet van Wageningen Social & Economic Research. Binnen het Bedrijveninformatienet verzamelt Wageningen Social & Economic Research bedrijfsgegevens over ongeveer 1.500 individuele land- en tuinbouwbedrijven. De verzamelde gegevens betreffen vooral financieel-economische en duurzaamheidsgegevens.Alleen bedrijven in het Bedrijveninformatienet die binnen de definitie van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) vallen, worden getoond. Voor de bedrijven geldt dat ze minimaal 25.000 euro Standaardopbrengst hebben en 10 of meer ha cultuurgrond gebruiken.