Stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven
Laatste update: 17 december 2024 Update frequentie: Jaarlijks
Het stikstofbedrijfsoverschot op bedrijven in het derogatiemeetnet is in 2022 gestegen naar 180 kg/ha. Ten opzichte van 2021 daalde de afvoer van stikstof met 14 kg per hectare, terwijl de stikstofaanvoer per hectare juist steeg met 11 kg per hectare.
Stikstofbedrijfsoverschot gestegen in 2022
In 2022 steeg het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot naar 180 kg/ha op bedrijven in het derogatiemeetnet. In 2021 bedroeg het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot nog 157 kg/ha. In 2021 was het stikstofbedrijfsoverschot relatief laag. Enkele jaren daarvoor, in 2018, was het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot het hoogst in vergelijking met de gehele periode 2006 tot en met 2022. In de gehele periode 2017 tot en met 2022 valt op dat het gemiddelde stikstofbedrijfsoverschot tussen jaren nogal fluctueert. De weersomstandigheden, bijvoorbeeld zeer droog weer in 2018 in vrijwel heel Nederland en juist zeer gunstige groeiomstandigheden in 2021, lijken van invloed te zijn geweest op deze schommelingen.Gemiddeld
Grafiek wordt geladen...
Op derogatiebedrijven fluctueert het stikstofbedrijfsoverschot per ha (het verschil tussen de aan- en afvoer van stikstof) sterk vanaf 2018 en bedroeg in 2022 180 kg per ha.
Spreiding
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven bedroeg in 2022 184 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 139 en 229 kg per ha.
Regio
Grafiek wordt geladen...
Melkveebedrijven in de Kleiregio en Zandregio 230 hebben in 2022 gemiddeld het hoogste stikstofbedrijfsoverschot.
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Zandregio 230 bedroeg in 2022 187 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 144-246 kg per ha.
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Zandregio 250 bedroeg in 2022 190 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 160-223 kg per ha.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2022 197 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 144-228 kg per ha.
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Veenregio bedroeg in 2022 158 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 117-201 kg per ha.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het stikstofbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Lössregio bedroeg in 2022 188 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een stikstofbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 110-227 kg per ha.
Stikstofaanvoer via kunstmest in 2022 op laagste niveau, maar aanvoer via voer gestegen
In 2022 lag de gemiddelde aanvoer van stikstof per hectare op 347 kg/ha. Dat is meer dan de aanvoer in 2021 van 338 kg/ha en ook meer dan het langjarig gemiddelde van 342 kg/ha. De grootste stikstofaanvoerposten op de bedrijven in het derogatiemeetnet zijn voer en kunstmest. De stikstofaanvoer via voer nam in 2022 toe met 20 kg/ha ten opzichte van 2021 naar 218 kg/ha. De stikstofaanvoer uit kunstmest nam in 2022 af met 6 kg/ha ten opzichte van het voorgaande jaar naar 117 kg. De bijdrage van organische mest, dieren en plantaardige producten aan de totale stikstofaanvoer was in alle jaren van beperkt belang. In 2022 ging het in totaal om 12 kg/ha.Nederland
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven in de Zandregio 230 bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven in de Zandregio 250 bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven in de Kleiregio bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven in de Veenregio bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De aanvoer van stikstof per ha op derogatiebedrijven in de Lössregio bestaat voor het grootste gedeelte uit voedermiddelen en kunstmest.
Stikstofafvoer in 2022 gedaald
In 2022 daalde de totale stikstofafvoer naar 169 kg/ha ten opzichte van 182 kg/ha in 2021. Over de gehele periode 2006-2022 gezien, vertoont de totale stikstofafvoer op bedrijven in het derogatiemeetnet echter een stijgende trend. Vooral na 2013 (139 kg stikstofafvoer per hectare) vond een forse stijging plaats naar 196 kg/ha in 2017. In 2018 daalde de totale stikstofafvoer. De afname van de stikstofafvoer in 2018 en 2022 is het gevolg van een fors lagere afvoer van plantaardige producten (dit betreft aanleg en eventueel verkoop van ruwvoer) als gevolg van lagere graslandopbrengsten. Deze afvoer bedroeg respectievelijk 9 en 11 kg/ha in 2018 en 2022 en is daarmee het laagst in de hele periode 2006 tot en met 2022. In het groeizame jaar 2021 bedroeg de afvoer van plantaardige producten 27 kg/ha.De grootste stikstofafvoerpost op bedrijven in het derogatiemeetnet betreft in alle jaren de afvoer via dierlijke producten (vooral melk). In 2022 ging het om 87 kg/ha en week daarmee niet veel af van 2021 met 86 kg/ha. De gemiddelde afvoer van organische mest was over de gehele periode 2006 tot en met 2022 bezien het hoogst in de jaren 2015 tot en met 2017 met 55 tot 59 kg/ha en daalde in de jaren daarna naar 45 tot en 49 kg/ha.
Nederland
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De afvoer op de stikstofbedrijfsbalans bestaat voor meer dan de helft uit dierlijke producten.
Over de indicator
Deze indicator beschrijft de aanvoer en de afvoer van stikstof en het stikstofbedrijfsoverschot, uitgedrukt in kg stikstof per ha. Het stikstofbedrijfsoverschot is de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau.De aanvoer van stikstof bestaat uit de aanvoer van kunstmest, dierlijke mest, overige organische meststoffen, voer, dieren, plantaardige producten en overige producten. Aanvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De afvoer van stikstof bestaat uit de afvoer van dierlijke producten, dieren, gewassen en plantaardige producten, dierlijke mest en overige organische meststoffen en overige producten. Afvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De gehalten in de afvoer van gewassen en plantaardige producten zijn gebaseerd op forfaits en gemiddelden van waardebepalingen. Daarmee is de variatie in de afvoer van nutriënten met gewassen en plantaardige producten uitsluitend afhankelijk van de hoeveelheid afvoer.
De indicator stikstofbedrijfsoverschot betreft het saldo van de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau.
Aanvoerposten van het bedrijf
- Kunstmest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van kunstmeststoffen.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
- Voer: Saldo van alle aanvoer en voorraadafnames van alle voedermiddelen (krachtvoer, ruwvoer en andere).
- Dieren:Enkel de aanvoer van dieren.
- Plantaardige producten (zaai-, plant- en pootgoed): Enkel de aanvoer van plantaardige producten.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
Afvoerposten van het bedrijf
- Dierlijke producten (melk, wol, eieren): Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle dierlijke producten (melk en overige dierlijke producten).
- Dieren: Saldo van afvoer en voorraadmutatie van dieren en vlees.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er sprake is van een nettoproductie (afvoer).
- Gewassen en overige plantaardige producten: Saldo van afvoer en voorraadmutatie plantaardige producten (gewassen niet bestemd voor ruwvoer), voorraadtoenames en verkopen ruwvoer.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoproductie (afvoer) is.
Bron en getoonde groep bedrijven
De gegevens voor beide indicatoren zijn afkomstig uit het Bedrijveninformatienet van Wageningen Social & Economic Research. Binnen het Bedrijveninformatienet verzamelt Wageningen Social & Economic Research bedrijfsgegevens over ongeveer 1.500 individuele land- en tuinbouwbedrijven. De verzamelde gegevens betreffen vooral financieel-economische en duurzaamheidsgegevens.Alleen bedrijven in het Bedrijveninformatienet die binnen de definitie van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) vallen, worden getoond. Voor de bedrijven geldt dat ze minimaal 25.000 euro Standaardopbrengst hebben en 10 of meer ha cultuurgrond gebruiken.