Fosfaatbodemoverschot op derogatiebedrijven
Laatste update: 17 december 2024 Update frequentie: Jaarlijks
In 2022 bedroeg het fosfaatbodemoverschot gemiddeld 17 kg/ha op bedrijven in het derogatiemeetnet. Dat is significant meer dan het langjarig gemiddelde (2006 tot en met 2021) van 9 kg/ha. Over de gehele periode 2006 tot en met 2022 laat het fosfaatbodemoverschot een dalend trend zien. In 2021 was het fosfaatbodemoverschot met -4 kg/ha beduidend lager dan in 2022. De stijging in 2022 was het gevolg van zowel een hogere aanvoer als een lagere afvoer van fosfaat per hectare.
Gemiddeld
Grafiek wordt geladen...
Het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven bedroeg in 2022 gemiddeld 17 kg per ha.
Spreiding
Grafiek wordt geladen...
De spreiding in het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven bedroeg in 2022 circa 3 tot 30 kg per ha (25-75-procentwaarden). De mediaan (middelste waarneming) bedroeg 17 kg fosfaat per ha.
Regio
Grafiek wordt geladen...
In alle regio’s ontwikkelde het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven van een tekort in 2021 naar een overschot in 2022.
Fosfaatbodemoverschot gestegen in 2022
In 2022 werd een gemiddeld fosfaatbodemoverschot van 17 kg/ha gerealiseerd, 21 kg/ha hoger dan in 2021 en 8 kg/ha hoger dan het langjarige gemiddelde. Over de gehele periode 2006-2022 vertoont het fosfaatbodemoverschot een dalende trend. In 2014 was de gemiddelde fosfaatafvoer per hectare op bedrijven in het derogatiemeetnet voor het eerst groter dan de gemiddelde fosfaataanvoer, waardoor het fosfaatbodemoverschot negatief was (-6 kg/ha) en er dus netto fosfaat werd onttrokken aan de bodem. Ook in 2016, 2017 en 2021 was het gemiddelde fosfaatbodemoverschot negatief en lag daarmee onder het niveau van evenwichtsbemesting. Het relatief hoge fosfaatoverschot in 2022 is waarschijnlijk een gevolg van minder groeizame weersomstandigheden waardoor er meer voer moest worden aangekocht en er minder voorraadaanleg van ruwvoer was. Het jaar 2021 was daarentegen juist groeizaam met hoge graslandopbrengsten en daardoor relatief veel fosfaatonttrekking. Voor alle jaren geldt dat de spreiding in het fosfaatbodemoverschot per hectare groot was.Het fosfaatbodemoverschot was in 2022 het laagst in de Veenregio met gemiddeld 14 kg/ha en het hoogst in de Zandregio 250 met 21 kg/ha.
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Zandregio 230 bedroeg in 2022 18 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een fosfaatbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 3 tot 27 kg per ha.
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Zandregio 250 bedroeg in 2022 22 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een fosfaatbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 9 tot 33 kg per ha.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2022 17 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een fosfaatbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 2 tot 28 kg per ha.
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Veenregio bedroeg in 2022 12 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een fosfaatbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 4 tot 28 kg per ha.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De mediaan (middelste waarneming) van het fosfaatbedrijfsoverschot op derogatiebedrijven in de Lössregio bedroeg in 2022 22 kg per ha. De helft van de derogatiebedrijven heeft een fosfaatbedrijfsoverschot wat in 2022 lag tussen de 2 tot 38 kg per ha.
Voer grootste fosfaataanvoerpost, aanvoer fosfaatkunstmest naar 0
Over de gehele periode 2006-2022 is er een dalende trend in de totale fosfaataanvoer op bedrijven in het derogatiemeetnet. In 2022 nam de totale fosfaataanvoer echter wel toe naar gemiddeld 86 kg/ha, 12 kg/ha meer dan in 2021 en 7 kg/ha boven het langjarig gemiddelde (2006 tot en met 2021). De fosfaataanvoer bestond in alle jaren grotendeels uit aanvoer van voer. In 2022 ging het gemiddeld om 79 kg/ha. De bijdrage van kunstmest, organische mest, dieren en plantaardige producten aan de totale fosfaataanvoer was gering met in totaal 7 kg/ha in 2022. De stijging van de totale fosfaataanvoer in 2022 is geheel het gevolg van meer fosfaataanvoer via voer.Het gebruik van fosfaatkunstmest is gedaald naar afgerond 0 kg/ha. In 2006 werd gemiddeld nog 11 kg fosfaatkunstmest per hectare gebruikt, in 2009 was dit gedaald tot 4 kg/ha en sinds 2015 is dit afgerond 0 kg/ha (met uitzondering van 2020 met afgerond 1 kg/ha). Door aanscherping van de fosfaatgebruiksnormen hebben de bedrijven in het derogatiemeetnet er steeds meer voor gekozen om de fosfaatgebruiksruimte in te vullen met dierlijke mest. Vanaf 2014 is het gebruik van fosfaatkunstmest niet meer toegestaan op derogatiebedrijven. Hierbij was 2014 een overgangsjaar waarin gebruik onder voorwaarden nog mogelijk was.
Nederland
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven bedroeg in 2022 gemiddeld 86 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven in de Zandregio 230 bedroeg in 2022 gemiddeld 106 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven in de Zandregio 250 bedroeg in 2022 gemiddeld 71 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven in de Kleiregio bedroeg in 2022 gemiddeld 80 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven in de Veenregio bedroeg in 2022 gemiddeld 73 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
De fosfaataanvoer op derogatiebedrijven in de Lössregio bedroeg in 2022 gemiddeld 84 kg per ha en bestaat grotendeels uit aanvoer via voedermiddelen.
Fosfaatafvoer gedaald in 2022
Fosfaatafvoer vindt plaats in de vorm van dierlijke producten, organische mest, dieren en plantaardige producten. In 2022 daalde de totale fosfaatafvoer naar gemiddeld 69 kg/ha, 10 kg/ha minder dan in 2021. Deze daling is het gevolg van een afname van de afvoer van fosfaat via plantaardige producten van 15 kg/ha in 2021 naar 2 kg/ha in 2022. Afvoer van plantaardige producten betreft de aanleg en eventueel verkoop van ruwvoer en deze afvoerpost is gedaald als gevolg van relatief lage graslandopbrengsten in 2022. In 2021 was de totale fosfaatafvoer in vergelijking met de voorgaande drie jaren relatief hoog door een grotere fosfaatafvoer via plantaardige producten als gevolg van groeizame weeromstandigheden. Over de gehele periode 2006-2022 is er een stijgende trend in de totale fosfaatafvoer op bedrijven in het derogatiemeetnet waarneembaar.Nederland
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 50% (35 kg fosfaat per ha).
Zandregio - 230
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven in de Zandregio 230 neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 44% (39 kg fosfaat per ha).
Zandregio - 250
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven in de Zandregio 250 neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 65% (33 kg fosfaat per ha).
Kleiregio
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven in de Kleiregio neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 51% (32 kg fosfaat per ha).
Veenregio
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven in de Veenregio neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 60% (35 kg fosfaat per ha).
Lössregio
Grafiek wordt geladen...
Het aandeel dierlijke producten in de fosfaatafvoer op derogatiebedrijven in de Lössregio neemt toe in de periode 2006-2022 en bedroeg in 2022 gemiddeld 52% (34 kg fosfaat per ha).
Over de indicator
Deze indicator beschrijft de aanvoer en de afvoer en het fosfaatbedrijfsoverschot per ha uitgedrukt in kg fosfaat per ha. Het fosfaatbedrijfsoverschot is de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau. Het fosfaatbodemoverschot is gelijk aan het fosfaatbedrijfsoverschot.De aanvoer van fosfaat bestaat uit de aanvoer van kunstmest, dierlijke mest, overige organische meststoffen, voer, dieren, plantaardige producten en overige producten. Aanvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De afvoer van fosfaat bestaat uit de afvoer van dierlijke producten, dieren, gewassen en plantaardige producten, dierlijke mest en overige organische meststoffen en overige producten. Afvoer wordt gecorrigeerd voor voorraadmutaties. De gehalten in de afvoer van gewassen en plantaardige producten zijn gebaseerd op forfaits en gemiddelden van waardebepalingen. Daarmee is de variatie in de afvoer van nutriënten met gewassen en plantaardige producten uitsluitend afhankelijk van de hoeveelheid afvoer. De indicator fosfaatbedrijfsoverschot beschrijft de aanvoer minus de afvoer op bedrijfsniveau. Het fosfaatbodemoverschot is gelijk aan het fosfaatbedrijfsoverschot.
Aanvoerposten van het bedrijf
- Kunstmest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van kunstmeststoffen.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
- Voer: Saldo van alle aanvoer en voorraadafnames van alle voedermiddelen (krachtvoer, ruwvoer en andere).
- Dieren:Enkel de aanvoer van dieren.
- Plantaardige producten (zaai-, plant- en pootgoed): Enkel de aanvoer van plantaardige producten.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoverbruik (aanvoer) is.
Afvoerposten van het bedrijf
- Dierlijke producten (melk, wol, eieren): Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle dierlijke producten (melk en overige dierlijke producten).
- Dieren: Saldo van afvoer en voorraadmutatie van dieren en vlees.
- Dierlijke en overige organische mest: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van dierlijke meststoffen en overige organische meststoffen als er sprake is van een nettoproductie (afvoer).
- Gewassen en overige plantaardige producten: Saldo van afvoer en voorraadmutatie plantaardige producten (gewassen niet bestemd voor ruwvoer), voorraadtoenames en verkopen ruwvoer.
- Overig: Saldo van alle aanvoer, afvoer en voorraadmutatie van alle overige producten als er een nettoproductie (afvoer) is.
Bron en getoonde groep bedrijven
De gegevens voor beide indicatoren zijn afkomstig uit het Bedrijveninformatienet van Wageningen Social & Economic Research. Binnen het Bedrijveninformatienet verzamelt Wageningen Social & Economic Research bedrijfsgegevens over ongeveer 1.500 individuele land- en tuinbouwbedrijven. De verzamelde gegevens betreffen vooral financieel-economische en duurzaamheidsgegevens.Alleen bedrijven in het Bedrijveninformatienet die binnen de definitie van het Landelijk Meetnet effecten Mestbeleid (LMM) vallen, worden getoond. Voor de bedrijven geldt dat ze minimaal 25.000 euro Standaardopbrengst hebben en 10 of meer ha cultuurgrond gebruiken.